Pagbag-o sa klima ug kahimsog sa publiko: Ang pagbag-o sa panahon adunay peligro sa kahimsog sa mga tawo sa tibuuk kalibutan

• Author:
• Ngalan sa tagsulat

  Quantumrun Foresight
• Hunyo 28, 2022

Katingbanan sa panabut

Ang grabe nga panahon tungod sa mga pagbag-o sa kalikopan naa sa usa ka dalan aron pakusgon ang naglungtad nga mga problema sa kahimsog samtang mahimo’g hinungdan sa mga bag-o, nga adunay mga epekto nga mahimong dili magbantay sa mga gobyerno. Samtang kini nga mga pagbag-o naghulga sa mga panginabuhi sa kabanikanhan pinaagi sa mga hulaw ug pagkunhod sa mga stock sa isda, daghang mga tawo ang namalhin sa mga syudad, nga nagbag-o sa mga uso sa paglalin. Ang nagpadayag nga senaryo sa klima gilauman usab nga molugway sa mga panahon sa makatakod nga mga sakit, nga maghatag dugang nga peligro sa kahimsog ug mga hagit.

Pagbag-o sa klima konteksto sa panglawas sa publiko

Ang grabe nga mga pagbag-o sa panahon ug kalikopan mahimong makapasamot sa karon nga mga isyu sa kahimsog sa tawo ug hinungdan sa mga bag-o. Mahimong atubangon sa mga gobyerno ang nagkadako nga mga hagit sa kahimsog sa umaabot nga wala nila matagna mga dekada na ang milabay. Gibanabana sa mga tigdukiduki sa World Health Organization (WHO) nga ang pagbag-o sa klima mahimong mosangput sa dugang nga 250,000 nga pagkamatay matag tuig tali sa 2030 ug 2050.

Ang mga kapeligrohan sa kinaiyahan ug mga kahimtang sa panglawas sama sa kakapoy sa kainit, kagutom, kalibanga, ug malaria mahimong mas komon. Sa susama, ang pagbag-o sa klima mahimo’g magdala sa bag-ong mga sumbanan sa paglalin. Ang mga populasyon nga nagpuyo sa mga rural nga lugar (nga nag-antos sa pagbag-o sa klima tungod sa limitado nga imprastraktura) nagkadaghan nga milalin sa mga syudad tungod kay ang ilang panginabuhi sa agrikultura nahimong dili ekonomikanhon tungod sa hulaw ug pagkunhod sa mga gigikanan sa isda.

Sumala sa usa ka taho sa WHO kaniadtong Oktubre 2021, ang pagbag-o sa klima gilauman nga makadugang sa mga sakit nga dala sa insekto ug mga sakit nga dala sa tubig. Kini tungod sa posibilidad nga ang pagbag-o sa klima makapalugway sa mga panahon diin ang mga insekto mikaylap sa mga impeksyon ug mahimong makapalapad sa lainlaing mga tunob sa mga insekto. Tungod niini, ang mga nasod sama sa United States (US) mahimong mag-atubang sa nagkadaghang sakit ug sakit nga dala sa tubig ug dala sa insekto. Dugang pa, ang mga pagbag-o sa mga pattern sa ulan mahimo’g makapataas sa peligro sa mga impeksyon nga dala sa tubig ug makatakod nga mga sakit sa diarrhea.

Makasamok nga epekto

Daghang mga gobyerno ang nakaila sa mga kapeligrohan sa pagbag-o sa klima, uban sa mga nasud sa tibuok kalibutan nga nagpatuman sa mga lakang sa pagpakunhod sa carbon emissions, sama sa pagbalhin sa ilang mga ekonomiya ngadto sa renewable nga mga tinubdan sa kuryente ug pagdasig sa pagpalambo sa mga sakyanan nga gipadagan sa baterya sama sa mga de-koryenteng sakyanan ug mga tren.

Dugang pa, ang mga pagbag-o sa panahon adunay epekto sa mga gidak-on sa ani, nga nakaapekto sa kinatibuk-ang suplay sa pagkaon. Ingon usa ka sangputanan, ang mga presyo sa pagkaon mahimong motaas tungod sa pagtaas sa kanihit, nga mosangput sa mga tawo nga mokaon og gamay ug dili maayo nga kalidad nga pagkaon. Ang negatibo nga mga batasan sa pagdiyeta mahimong moresulta sa kagutom, malnutrisyon, o sobra nga katambok, nagdugang nga presyur sa mga sistema sa kahimsog sa nasud tungod kay kini nga mga kondisyon nagdala sa daghang mga tawo nga nanginahanglan medikal nga pagtambal. Dugang pa, ang gitagna nga pagsaka sa mga sagbot ug mga peste mahimong makapugos sa mga mag-uuma sa paggamit sa mas kusog nga mga herbicide ug insecticides, nga mahimong makahugaw sa mga kadena sa pagkaon ug magdala sa mga tawo nga mokaon og makahilong mga kemikal kung kini nga mga pestisidyo dili husto nga gihatag.

Ang kombinasyon sa grabeng kainit ug dili maayo nga kalidad sa hangin mahimong makapasamot sa nagpahiping mga sakit sa kasingkasing ug respiratoryo. Kini naglakip sa hika, kapakyasan sa bato, ug pre-term delivery. Sa 2030s, depende sa kagrabe sa epekto sa kahimsog sa tawo nga gipahinabo sa klima, ang mga gobyerno mahimo’g magpaila sa labi nga higpit nga mga regulasyon aron makontrol ang mga kalihokan sa mga industriya nga naghimo og carbon o dugangan ang mga silot nga gibayad sa mga kompanya nga nakasala kung molapas sila sa ilang mga limitasyon sa pagpagawas sa carbon. 

Mga implikasyon sa pagbag-o sa klima sa nasudnong panglawas sa publiko

Ang mas lapad nga mga implikasyon sa pagbag-o sa klima nga nakaapekto sa panglawas sa publiko mahimong maglakip sa:

• Ang mga kompanya sa pharmaceutical nga nakasinati og pagtaas sa kita samtang sila nakasinati og dugang nga panginahanglan alang sa lain-laing mga tambal ug pagtambal alang sa kasagarang mga sakit nga naimpluwensyahan sa pagbag-o sa klima.
• Ang paghimo sa usa ka niche nga natad sa pag-atiman sa kahimsog nga espesyalista sa pagtuon sa mga implikasyon sa kahimsog nga gipahinabo sa klima.
• Nagdugang ang paglalin sa populasyon ngadto sa amihanang mga nasud nga adunay medyo lig-on nga mga klima nga mas maabiabihon sa kahimsog sa tawo.
• Daghang mga bertikal nga umahan nga gihimo sa mga kompanya ug negosyante tungod sa dili maayo nga kahimtang sa panahon nga labi nga naglisud sa pagpahigayon sa agrikultura sa gawas. 
• Ang pagsaka sa presyo sa pagkaon nga misangpot sa nagkadako nga politikanhong kawalay kalig-on ug sibil nga kagubot, ilabina sa mga nag-uswag nga mga nasud sa tibuok kalibutan.
• Ang mga kompanya sa seguro nga nag-adjust sa ilang mga palisiya sa pag-atiman sa kahimsog aron matubag ang mga sakit nga gipahinabo sa klima. 

Mga pangutana nga hunahunaon

• Unsa nga mga pamuhunan ang mahimo sa mga gobyerno aron matabangan ang ilang mga populasyon nga mohaum o maminusan ang negatibo nga epekto sa kahimsog sa pagbag-o sa klima?
• Unsang papel ang mahimo sa mga lungsuranon sa pagkunhod sa mga pagbuga sa greenhouse gas?