Eduki digitalaren hauskortasuna: gaur egun ere posible al da datuak kontserbatzea?

• Egilea:
• Egilearen izena

  Quantumrun Prospektiba
• Azaroaren 9, 2021

Aro digitalak, aukera ugari dituen arren, erronka garrantzitsuak aurkezten ditu eduki digitalaren kontserbazioa eta segurtasuna barne. Teknologiaren etengabeko bilakaerak, datuak kudeatzeko protokolo gutxi garatuak eta fitxategi digitalen ustelkeriaren aurrean ahultasunak gizarteko sektore guztien erantzun bateratua eskatzen dute. Era berean, kolaborazio estrategikoak eta etengabeko hobekuntza teknologikoak eduki digitalen kudeaketan hazkunde ekonomikoa sustatu dezakete, langileen trebakuntza eta garapen teknologiko iraunkorra bultzatu dezakete.

Eduki digitalaren hauskortasunaren testuingurua

Informazioaren Aroaren gorakadak duela hamarkada batzuk imajinatzen ez ziren erronka bereziak aurkeztu dizkigu. Esaterako, hodeian oinarritutako biltegiratze sistemetarako erabiltzen diren hardware, software eta kodetze lengoaien etengabeko bilakaerak oztopo nabarmena du. Teknologia hauek aldatzen diren heinean, sistema zaharkituak bateraezin bihurtzeko edota funtzionatzeari uzteko arriskua areagotu egiten da, eta horrek arriskuan jartzen ditu haietan gordetako datuen segurtasuna eta irisgarritasuna. 

Horrez gain, lehendik dauden datu-baseetan gordetako datu-kopuru zabalak kudeatzeko, indexatzeko eta dokumentatzeko protokoloak oraindik hastapenetan daude, eta horrek funtsezko galderak sortzen ditu datuen hautapenari eta babeskopiak egiteko lehentasunari buruz. Zer motatako datuak lehenesten ditugu biltegiratzeko? Zein irizpide erabili behar ditugu balio historiko, zientifiko edo kulturala duen informazioa zehazteko? Erronka honen goi-mailako adibidea da Kongresuko Liburutegiko Twitter Artxiboa, 2010ean txio publiko guztiak artxibatzeko abian jarritako ekimena. Proiektua 2017an amaitu zen txioen bolumena gero eta handiagoa zelako eta datu horiek kudeatzeko eta eskuragarri jartzeko zailtasunak zirela eta.

Datu digitalek liburuek edo bestelako euskarri fisikoek dakartzaten degradazio fisikoari aurre egiten ez dioten arren, ahultasun multzo propioa dute. Fitxategi hondatu berezi batek edo sareko konexio ezegonkor batek eduki digitala berehala ezabatu dezake, gure lineako ezagutza biltegiaren hauskortasuna azpimarratuz. 2020ko Garmin Ransomware erasoak ahultasun hau gogorarazteko balio du, non zibereraso bakar batek konpainiaren eragiketak eten zituen mundu osoan, milioika erabiltzaileri eraginez.

Eragin disruptiboa

Epe luzera, liburutegiek, biltegiek eta Nazio Batuen Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Erakundeak (UNESCO) bezalako erakundeek datu digitalen kontserbazioa arintzeko emandako urratsek ondorio handiak izan ditzakete. Entitate horien arteko lankidetzak babeskopia-sistema sendoagoak sortzea eragin lezake, munduan pilatutako ezagutza digitalari babesa emanez. Sistema horiek hobetu eta hedatuago dauden heinean, horrek esan nahi du informazio kritikoa eskuragarri izaten jarraitzen duela akats teknikoak edo sistemaren hutsegiteak izan arren. Google Arts & Culture proiektuak, 2011n hasi eta oraindik martxan dagoena, lankidetza hori erakusten du, non teknologia digitala erabiltzen den arte- eta kultura-kopuru zabalak mundu mailan gordetzeko eta eskuragarri izateko, gizateriaren kultura-ondarea eraginkortasunez babestuz.

Bien bitartean, hodeian oinarritutako sistemekin lotutako zibersegurtasun arriskuei aurre egiteko gero eta arreta handiagoa jartzea ezinbestekoa da publikoaren konfiantza mantentzeko eta gordetako datuen osotasuna bermatzeko. Zibersegurtasunaren etengabeko aurrerapenek hodeiko azpiegitura seguruago bat garatzea ekar dezakete, datuen urraketa arriskua murriztuz eta sistema digitaletan konfiantza areagotuz. Horren adibide da AEBko gobernuak egindako Quantum Computing Cybersecurity Preparedness Acta, zeinak agentziei konputazio kuantikoko erasorik indartsuenei ere aurre egiten dieten sistemetara trantsitzea eskatzen duena.

Gainera, azpiegitura digitalen etengabeko hobekuntzak eta hobekuntzak segurtasunetik haratagoko ondorioak dituzte. Lege paisaian eragina izan dezakete, batez ere jabetza intelektualaren eskubideei eta datuen pribatutasunari dagokionez. Garapen horrek lehendik dauden lege-esparruetan aldaketak edo lege berriak garatzea eskatzen du, eta horrek eragina izango luke sektore pribatuan zein publikoan.

Eduki digitalen hauskortasunaren ondorioak

Eduki digitalaren hauskortasunaren ondorio zabalagoak honako hauek izan daitezke:

• Gobernuek asko inbertitzen dute hodeiko sistemetan, besteak beste, IT profesional gehiago kontratatuz, datu publikoak seguru daudela ziurtatzeko.
• Antzinako eskuizkribuak eta artefaktuak mantentzen dituzten liburutegiak sareko babeskopia bat edukitzea ahalbidetuko luketen teknologietan inbertitzen dute.
• Zibersegurtasun hornitzaileek etengabe berritzen dituzte produktuak gero eta konplexuagoak diren hacking-erasoen aurka.
• Datuen zehaztasuna eta berreskuragarritasuna bermatu behar duten informazioarekiko sentikorrak diren bankuak eta zibereraso sofistikatuagoei aurre egiteko.
• Kontserbazio digitalaren interesa areagotzea teknologia-hezkuntzan inbertsio gehiago egitea dakar, eta etorkizuneko erronka digitalei aurre egiteko prestatutako langile trebatu bat sortzen da.
• Datuen kontserbazioa eta ingurumen-iraunkortasuna orekatzeko beharra energia-eraginkortasuna duten datuak biltegiratzeko teknologien berrikuntza bultzatuz, informatika-sektorean karbono-isuriak murrizten lagunduz.
• Denboran zehar informazio kritikoaren galera hedatua, gure ezagutza historiko, kultural eta zientifiko kolektiboan hutsune nabarmenak eraginez.
• Eduki digitalak galtzeko edo manipulatzeko aukerak sareko informazio iturriekiko mesfidantza sustatzen du, diskurtso politikoari eta iritzi publikoaren eraketari eraginez.

Kontuan hartu beharreko galderak

• Garrantzitsua dela uste duzu gure zibilizazioaren funtsezko informazioaren biltegi online bat gordetzea? Zergatik edo zergatik ez?
• Nola ziurtatzen duzu zure eduki digital pertsonala gordetzea?