ნავთობის მოხმარების შემცირება: მსოფლიო, სადაც ნავთობი აღარ მართავს გლობალურ ეკონომიკას

• ავტორი:
• ავტორის სახელი

  Quantumrun Foresight
• იანვარი 25, 2023

ნავთობი საუკუნეების განმავლობაში იყო გლობალური ენერგეტიკული პარადიგმის ცენტრი. მაგრამ როდესაც მსოფლიო გადადის ნახშირბადის ნაკლებ ენერგიაზე, ჩნდება მომავალი, სადაც ნავთობი აღარ იქნება გადამწყვეტი მნიშვნელობა თანამედროვე ცხოვრების წესისთვის. 

ნავთობის მოხმარების შემცირების კონტექსტი

2015 წელს თითქმის 200-მა ქვეყანამ მოახდინა პარიზის კლიმატის შეთანხმების რატიფიცირება და თანხმობა განაგრძო ზომები, რომლებიც ზღუდავდა დედამიწაზე საშუალო ტემპერატურის ზრდას 2 გრადუსამდე ცელსიუსამდე, ვიდრე წინა ინდუსტრიული დონე. ამავდროულად, ხელმომწერი მხარეები განაგრძობენ მცდელობებს, რომ ტემპერატურის ზრდა 1.5 გრადუსამდე შეზღუდონ. თუ ეს სცენარი განხორციელდება, 70 წლისთვის ნავთობზე მოთხოვნა 2050 პროცენტით შემცირდება 2021 წლის მოხმარების დონესთან შედარებით. 

კვლევითი და საკონსულტაციო ფირმა Wood Mackenzie-ის თანახმად, რომელმაც ეს მაჩვენებელი გამოაქვეყნა, ამ სცენარით ნავთობის ფასი 10 დოლარზე ნაკლებს შემცირდება ბარელზე, სადაც მსოფლიო ენერგეტიკის მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად პირველ რიგში ეყრდნობა სუფთა ენერგიას. ნავთობის მრეწველობა, ამ სცენარში, მთლიანად არ დაიშლება, არამედ ახალ ფორმას მიიღებს, თუმცა ინდუსტრიული მონაწილეების მხოლოდ 20 პროცენტი გადარჩება ასეთ გარდამავალს. ნავთობის ბაზარი 2050 წლისთვის ასევე მესამედ მცირე იქნება, ვიდრე 2021 წელს იყო. 

აღსანიშნავია, რომ ელექტრომობილებისა და ბატარეების ტექნოლოგიების სწრაფი წინსვლა და ხარჯების კლება გამოიწვევს ელექტრო მანქანების სწრაფ მიღებას, 2020-იანი წლების ბოლოსთვის წვის მანქანების გაყიდვას მთლიანად. გარდა ამისა, მსოფლიო მოვლენებმა, როგორიცაა 19 წელს COVID-2020 ვირუსით გამოწვეული დესგლობალიზაცია და 2022 წლის რუსეთ-უკრაინის ომი, გამოიწვია განახლებული და დაჩქარებული ინვესტიციები ეროვნული ენერგეტიკული უსაფრთხოებისა და ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის პროგრამებში, რომლებიც ხელს უწყობს განახლებად ენერგიას.

დამრღვევი ზემოქმედება

ქვეყნები, რომლებიც დიდად ეყრდნობიან ნავთობის ექსპორტს საკუთარი თავის დასაფინანსებლად, მკვეთრად დაზარალდებიან ნავთობის ფასისა და მოთხოვნის მნიშვნელოვანი ვარდნით 2050 წლისთვის. ამ ქვეყნებს, როგორიცაა საუდის არაბეთი, ნიგერია და რუსეთი, სწრაფად უნდა გადავიდნენ ენერგიის ალტერნატიულ ფორმებზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ისინი შეიძლება შევიდნენ ვალის სპირალში, რამაც გამოიწვია მნიშვნელოვანი სოციალური, პოლიტიკური და ეკონომიკური შედეგები, მათ შორის რეჟიმის შეცვლა. იმ მოსახლეობას, რომელიც მიეჩვია სუბსიდირებულ სერვისებს, შესაძლოა, მეტი გადაიხადოს ამ სერვისებისთვის, რამაც გამოიწვია სოციალური აჯანყება, ინფლაციის ზრდა და არასტაბილურობა. ნავთობის მრეწველობის მუშაკებმა შეიძლება დაკარგონ სამსახური, რაც კიდევ უფრო გაამწვავებს ეკონომიკურ და სოციალურ ვარდნას. 

ზოგიერთი ინდუსტრია დიდად არის დამოკიდებული ნავთობის ინდუსტრიაზე, როგორიცაა ტრანსპორტი (და გლობალური ლოგისტიკის სექტორთან მიმართებაში) საჭირო იქნება ბატარეებზე დაფუძნებული ახალი ტექნოლოგიების გამოყენება კრიტიკული მანქანებისა და მანქანების მართვისთვის, როგორიცაა სატვირთო გემები, სატვირთო მანქანები და სატვირთო მატარებლები. ავტომობილების მწარმოებლები, რომლებიც სწრაფად არ ეგუებიან ელექტრომობილებზე გადასვლას, შესაძლოა შეწყვიტონ ბიზნესი, რაც გამოიწვევს უმუშევრობის გაზრდას რეგიონებში, რომლებიც ამ ბიზნესებზეა დამოკიდებული ადგილობრივი ეკონომიკის მხარდასაჭერად. 

ნავთობის გარეშე მომავლის შედეგები

ნავთობის უფრო ფართო ზეგავლენა, რომელიც აღარ არის კრიტიკული გლობალური ეკონომიკის მართვისთვის, შეიძლება მოიცავდეს:

• ენერგიის ფასები იზრდება საშუალოვადიან პერიოდში (2020-იანი წლები), რადგან განახლებადი ენერგიის ინვესტიციების პრეფერენციები ზღუდავს მუდმივ ინვესტიციებს ნახშირბადზე დაფუძნებულ ენერგეტიკულ ინფრასტრუქტურაში. ეს გარდამავალი პერიოდი გამოიწვევს ენერგიის რეგულარულ ფასებს, რადგანაც კომუნალური კომპანიები იბრძვიან ენერგიის მიწოდებისთვის ენერგიის მოხმარების მზარდი დონის დასაკმაყოფილებლად, რაც გამოწვეულია მოსახლეობის და ურბანიზაციის ზრდით. 2030-იანი და 2040-იანი წლებისთვის ენერგიის ფასები დაიწყებს კლებას და ფასს დაეცემა 1990-იან ან 2010-იან წლებში დაფიქსირებულ მაჩვენებლებთან შედარებით.
• სურსათსა და საქონელზე ფასები იზრდება ქვეყნებში, სადაც ენერგიის მიწოდების ხარვეზები არსებობს წიაღისეული საწვავზე დაფუძნებული ენერგიის წყაროების შემცირებასა და განახლებადი ენერგიის მზარდ, თუ ჯერ კიდევ ახალშობილ წყაროებს შორის. 
• ათასობით ნავთობის თანამშრომელი კარგავს სამუშაოს ან დამსაქმებლები ჩაერთვებიან მასობრივ გადაკვალიფიცირების პროგრამებში, რათა მათ შეეძლოთ ენერგეტიკული ინდუსტრიის სხვა ნაწილებში განლაგება.
• განახლებადი ენერგიის ინდუსტრია იზრდება ექსპონენციალური ტემპით, რამაც შეიძლება მნიშვნელოვნად გაზარდოს ძვირფასი დედამიწის ლითონების ფასი, რომელიც გამოიყენება განახლებადი ენერგიის ტექნოლოგიის დასამზადებლად.
• ნავთობისა და გაზის ინფრასტრუქტურა საჭიროებს ხელახლა დანიშნულებას ან გადამუშავებას, პროცესი, რომელსაც შეიძლება ორი ათეული წელი დასჭირდეს.
• მთავრობები, რომლებიც ადრე დამოკიდებულნი იყვნენ ენერგეტიკულ შემოსავლებზე, თანდათან იძულებულნი გახდნენ თავიანთი ეკონომიკის დივერსიფიკაცია. ეს პროცესი მოახდენს ეროვნული ძალაუფლების სტრუქტურების დეცენტრალიზაციას და პოტენციურად იმუშავებს ავტორიტარული რეჟიმების ზომიერებაზე.

კითხვები კომენტარისთვის

• რომელი შიდა ინდუსტრია მიიღებს ყველაზე დიდ სარგებელს ნავთობზე დამოკიდებულების შემცირებით?
• ვინ უნდა იყოს პასუხისმგებელი მიტოვებული ნავთობის ობიექტების დაფინანსებაზე და დახურვაზე, როგორიცაა ჭაბურღილები, მილსადენები და პლატფორმები?