အာတိတ်ရောဂါများ- ဗိုင်းရပ်စ်များနှင့် ဘက်တီးရီးယားများသည် ရေခဲများကြွေကျလာချိန်တွင် ချောင်းမြောင်းနေကြသည်။

• Author:
• စာရေးသူနာမည်

  Quantumrun Foresight
• ဇန်နဝါရီလ 9, 2022

ဝိပဿနာ အကျဉ်းချုပ်

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် COVID-19 ကပ်ရောဂါ စတင်ဖြစ်ပွားချိန်နှင့် ရုန်းကန်နေရချိန်တွင် ဆိုက်ဘေးရီးယားတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော အပူလှိုင်းတစ်ခုက ဆီးနှင်းခဲများ ငြိမ်သက်သွားကာ အတွင်းထဲတွင် ပိတ်မိနေသော ရှေးဗိုင်းရပ်များနှင့် ဘက်တီးရီးယားများကို ထုတ်ပေးပါသည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် အာတိတ်ဒေသတွင် လူသားများ၏ လှုပ်ရှားမှု တိုးမြင့်လာခြင်းနှင့် ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ပြောင်းလဲလာသော တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုပုံစံများနှင့်အတူ ရောဂါအသစ်များ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာစေသည်။ ဤအာတိတ်ရောဂါများ၏ ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများမှာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကုန်ကျစရိတ်များ၊ နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ အလုပ်သမားစျေးကွက်များ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သုတေသနပြုမှု၊ နိုင်ငံရေးတက်ကြွမှုနှင့် လူမှုအမူအကျင့်များကို ထိခိုက်စေပါသည်။

အာတိတ်ရောဂါများအကြောင်း စကားစပ်

2020 ခုနှစ် မတ်လအစောပိုင်းရက်များတွင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သော့ခတ်မှုများပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင်၊ ဆိုက်ဘေးရီးယားအရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် ထူးခြားသောရာသီဥတုဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ဤဝေးလံခေါင်သီသောဒေသသည် ထူးထူးခြားခြား အပူလှိုင်းတစ်ခုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး အပူချိန် ၄၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိ မြင့်တက်လာသည်။ သိပ္ပံပညာရှင်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် ဤပုံမှန်မဟုတ်သောရာသီဥတုပုံစံကို စောင့်ကြည့်လေ့လာကာ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ ကျယ်ပြန့်သောပြဿနာနှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ဤဒေသများတွင် ပိုမိုပျံ့နှံ့လာနေသည့် permafrost ကြောင့်ဖြစ်နိုင်သော အန္တရာယ်များကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုကို ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။

Permafrost သည် သဲ၊ ဓာတ်သတ္တုများ၊ ကျောက်များ သို့မဟုတ် မြေကြီးဖြစ်စေ အနည်းဆုံး နှစ်နှစ်ကြာအောင် အေးခဲနေသော သို့မဟုတ် 0 ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အောက်တွင် ရှိနေသည်။ မကြာခဏ မီတာများစွာ နက်သော ဤအေးခဲနေသော အလွှာသည် သဘာဝ သိုလှောင်မှု ယူနစ်အဖြစ် လုပ်ဆောင်ပြီး ၎င်းအတွင်းရှိ အရာအားလုံးကို ဆိုင်းငံ့ထားသော ကာတွန်းအခြေအနေတွင် ထိန်းသိမ်းထားသည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ့အပူချိန်များ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့်အတူ ဤ permafrost သည် အပေါ်မှအောက်သို့ တဖြည်းဖြည်း အရည်ပျော်လာသည်။ လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုအတွင်း ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် ဤအရည်ပျော်မှုဖြစ်စဉ်သည် စိမ့်ဝင်နေသော နှင်းခဲများ၏ ပိတ်မိနေသော အကြောင်းအရာများကို ပတ်ဝန်းကျင်သို့ ထုတ်လွှတ်နိုင်သည့် အလားအလာရှိသည်။

permafrost ၏အကြောင်းအရာများထဲတွင်နှစ်ပေါင်းသန်းပေါင်းများစွာမဟုတ်ပါကရေခဲထဲတွင်ထောင်နှင့်ချီအကျဉ်းချခံထားရသောရှေးဟောင်းဗိုင်းရပ်စ်များနှင့်ဘက်တီးရီးယားများဖြစ်သည်။ ဤသေးငယ်သော ဇီဝသက်ရှိများသည် လေထဲသို့ ထုတ်လွှတ်လိုက်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် လက်ခံနိုင်သော အရာတစ်ခုကို တွေ့ရှိပြီး ပြန်လည်အသက်ဝင်လာနိုင်သည်။ ဤရှေးဟောင်းရောဂါပိုးများကို လေ့လာသော ဗိုင်းရပ်စ်ဗေဒပညာရှင်များက ဤဖြစ်နိုင်ချေကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဤရှေးဟောင်း ဗိုင်းရပ်စ်များနှင့် ဘက်တီးရီးယားများကို စွန့်ထုတ်ခြင်းသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးအတွက် သိသိသာသာ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပြီး ခေတ်မီဆေးပညာတွင် ယခင်က မကြုံစဖူးသော ရောဂါများ ပေါ်ပေါက်လာစေနိုင်သည်။ 

အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတယ်။

ပြင်သစ်ရှိ Aix-Marseille တက္ကသိုလ်မှ ဗိုင်းရပ်စ်ဗေဒ ပညာရှင်များက သက်တမ်း နှစ် 30,000 သက်တမ်းရှိ DNA-အခြေခံ ဗိုင်းရပ်စ် ရှင်ပြန်ထမြောက်လာမှုသည် အာတိတ်မှ ပေါက်ဖွားလာမည့် အနာဂတ် ကပ်ရောဂါများ အတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် အသက်ရှင်နေထိုင်ရန်အတွက် သက်ရှိအိမ်ရှင်များ လိုအပ်ပြီး အာတိတ်ဒေသသည် လူဦးရေကျဲပါးသော်လည်း၊ ထိုဒေသသည် လူသားများ၏ လုပ်ဆောင်ချက် တိုးမြင့်လာသည်ကို တွေ့မြင်နေရပါသည်။ အဓိကအားဖြင့် ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်ယူရန်အတွက် မြို့ပြလူဦးရေသည် ထိုဒေသသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြသည်။ 

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည် လူသားများကိုသာမက သားငှက်များနှင့် ငါးများ၏ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုပုံစံများကိုလည်း ပြောင်းလဲစေသည်။ ဤမျိုးစိတ်များသည် နယ်မြေသစ်များသို့ ရွေ့လျားလာသည်နှင့်အမျှ ၎င်းတို့သည် permafrost မှထွက်ရှိသော ရောဂါပိုးများနှင့် ထိတွေ့နိုင်သည်။ ဤလမ်းကြောင်းသည် တိရစ္ဆာန်များမှ လူသို့ကူးစက်နိုင်သည့် zoonotic ရောဂါများ ဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသည်။ အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ချေကို ပြသထားပြီးဖြစ်သော ရောဂါတစ်မျိုးမှာ မြေဆီလွှာတွင် သဘာဝအတိုင်းတွေ့ရှိရသော ဘက်တီးရီးယားကြောင့်ဖြစ်သော Anthrax ဖြစ်သည်။ 2016 ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဆိုက်ဘေးရီးယားသမင်အုပ်များ သေဆုံးပြီး လူတစ်ဒါဇင်ကို ကူးစက်ခဲ့သည်။

Anthrax သည် နောက်ထပ်ဖြစ်ပွားမှု မဖြစ်နိုင်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ယုံကြည်နေသော်လည်း ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အပူချိန်များ ဆက်လက်မြင့်တက်မှုသည် အနာဂတ်တွင် ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို တိုးမြင့်လာစေနိုင်သည်။ အာတိတ်ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်ယူမှုတွင် ပါ၀င်သည့် ကုမ္ပဏီများအတွက်၊ ၎င်းသည် ပိုမိုတင်းကျပ်သော ကျန်းမာရေးနှင့် ဘေးကင်းရေး ပရိုတိုကောများကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။ အစိုးရများအတွက်၊ ယင်းတွင် ရှေးကျသော ရောဂါပိုးများကို ပိုမိုနားလည်သဘောပေါက်ရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို လျော့ပါးစေရန် မဟာဗျူဟာများကို တီထွင်ဖန်တီးရန် သုတေသနတွင် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများ ပါဝင်နိုင်သည်။ 

အာတိတ်ရောဂါများ၏သက်ရောက်မှုများ

အာတိတ်ရောဂါများ၏ ကျယ်ပြန့်သောသက်ရောက်မှုများ ပါဝင်နိုင်သည်-

• အာတိတ်ဒေသများရှိ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်များမှအစပြု၍ တိရစ္ဆာန်မှလူသို့ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နိုင်ခြေ ပိုများလာသည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကပ်ရောဂါအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲနိုင်သော ဗိုင်းရပ်စ်များ၏ အလားအလာကို မသိရသေးပါ။
• ကာကွယ်ဆေးလေ့လာမှုများနှင့် အာတိတ်ပတ်ဝန်းကျင်များကို အစိုးရကျောထောက်နောက်ခံပြု သိပ္ပံနည်းကျ စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးလာခဲ့သည်။
• အာတိတ်ရောဂါများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းသည် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ကုန်ကျစရိတ်များ တိုးမြင့်လာကာ နိုင်ငံတော် ဘတ်ဂျက်များကို တင်းကျပ်စေကာ အခွန်ပိုမို မြင့်မားလာစေခြင်း သို့မဟုတ် အခြားနယ်ပယ်များတွင် အသုံးစရိတ်များ လျှော့ချခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။
• ကပ်ရောဂါအသစ်များအတွက် အလားအလာသည် ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုအတွက် နည်းပညာအသစ်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို တွန်းအားပေးနိုင်ပြီး ဇီဝနည်းပညာစက်မှုလုပ်ငန်းကို ကြီးထွားလာစေမည်ဖြစ်သည်။
• ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်ယူမှုတွင် ပါဝင်သည့် ဒေသများတွင် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများသည် အဆိုပါစက်မှုလုပ်ငန်းတွင် လုပ်သားရှားပါးလာကာ စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ဈေးနှုန်းများကို ထိခိုက်စေသည်။
• ဤအန္တရာယ်များကို နားလည်မှုနှင့် လျော့ပါးသက်သာစေရေးသည် ဦးစားပေးတစ်ခုဖြစ်လာသောကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် သုတေသနနှင့် ထိန်းသိမ်းရေး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးလာပါသည်။
• အဆိုပါ အန္တရာယ်များနှင့် ၎င်းတို့နှင့် ဆက်စပ်နေသော ကုန်ကျစရိတ်များကို ဖြေရှင်းရန် နိုင်ငံများ၏ တာဝန်ရှိကြောင်း အခြေအတင် ဆွေးနွေးကြစဉ် နိုင်ငံရေး တင်းမာမှု။
• လူများသည် အာတိတ်ရှိ ခရီးသွားလာမှု သို့မဟုတ် ပြင်ပလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပိုမိုသတိထားလာကာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် အပန်းဖြေမှုကဲ့သို့သော လုပ်ငန်းများကို ထိခိုက်လာသည်။
• ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ရောဂါများအကြောင်း ပြည်သူများ၏ အသိပညာနှင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှု တိုးမြင့်လာကာ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ကဏ္ဍအားလုံးတွင် ရေရှည်တည်တံ့သော အလေ့အကျင့်များ ပိုမိုလိုအပ်လာစေရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။

စဉ်းစားရန်မေးခွန်းများ

• နောင်ကပ်ရောဂါအတွက် အစိုးရတွေက ဘယ်လိုပြင်ဆင်သင့်တယ်လို့ ထင်လဲ။
• permafrost မှလွတ်မြောက်သောဗိုင်းရပ်စ်များ၏ခြိမ်းခြောက်မှုသည်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာရာသီဥတုအရေးပေါ်ကြိုးပမ်းမှုများကိုမည်သို့လွှမ်းမိုးနိုင်သနည်း။