Onrendabele steenkool: duurzame alternatieven nemen de hamerende steenkoolwinsten weg

• Auteur:
• auteursnaam

  Quantumrun-prognose
• 3 december 2021

Samenvatting inzicht

De ooit dominante kolenindustrie wordt geconfronteerd met een snelle achteruitgang als gevolg van de opkomst van meer kosteneffectieve en milieuvriendelijke alternatieven zoals hernieuwbare energie. Deze verschuiving, versneld door mondiale klimaatovereenkomsten en de groei van industrieën als aardgas en groene waterstof, creëert nieuwe werkgelegenheid en investeringsvooruitzichten op het gebied van energieplanning, bouw en financiering. De transitie brengt echter ook uitdagingen met zich mee, zoals de ontmanteling van kolencentrales, potentiële energietekorten en de noodzaak van omscholing van werknemers.

Context van onrendabiliteit van kolen

Steenkool wordt lange tijd beschouwd als de meest kosteneffectieve optie voor energieopwekking over de hele wereld. Dit verhaal verandert echter snel omdat meerdere factoren de winstgevendheid van steenkoolenergie verstoren. Met name de ontwikkeling van hernieuwbare vormen van energie die binnenkort wellicht goedkoper zullen zijn dan kolencentrales.

Volgens het Amerikaanse ministerie van Energie is de opwekking van hernieuwbare energie tussen 2008 en 2018 verviervoudigd. Sinds 2000 zijn wind- en zonne-energie verantwoordelijk voor meer dan 90 procent van de groei van de opwekking van hernieuwbare energie in de VS. Ondertussen sluiten kolengestookte elektriciteitscentrales in de VS omdat nutsbedrijven de bouw van nieuwe kolengestookte elektriciteitscentrales vermijden om winstgevendheid en milieuoverwegingen. Uit een analyse blijkt dat 94 GW van de bestaande kolencapaciteit in de VS het risico loopt te worden gesloten in regio's waar verse wind- en zonne-energie-installaties de energieprijzen met ten minste 25 procent verlagen ten opzichte van de huidige kolenproductietarieven. 

Op macroniveau is de wereld begonnen de rampzalige gevolgen van klimaatverandering als een significante bedreiging te zien en is begonnen met het bestrijden van schadelijke praktijken die daaraan bijdragen. Tot de meest opvallende overeenkomsten behoorden de Overeenkomst van Parijs uit 2015 en de COP 21-overeenkomst, waarbij de meeste landen nieuwe of gewijzigde plannen presenteerden om hun koolstofemissies te verminderen en de stijging van de gemiddelde mondiale temperatuur te beperken tot minder dan twee graden Celsius. Dergelijke overeenkomsten demotiveren landen verder om nieuwe kolencentrales te bouwen, en leggen in plaats daarvan de nadruk op het gebruik van schone, groene energie zoals zon en wind om aan de energiebehoeften te voldoen.

Disruptieve impact

De verschuiving van traditionele kolencentrales naar hernieuwbare energiecentrales is sinds de jaren 2010 enorm versneld. De oprichting van elektriciteitscentrales voor hernieuwbare energie zal waarschijnlijk zorgen voor een veiliger milieu, bescherming bieden tegen ernstige klimaatverandering en landen voorzien van meer duurzame energiebronnen. Merk op dat de agressieve uitbreiding van aardgasnetwerken in de ontwikkelde wereld in de jaren 2010 en de opkomende groene waterstofindustrie het marktaandeel van de kolenindustrie verder hebben aangetast.

De collectieve groei van deze alternatieven voor kolenenergie zal aanzienlijke nieuwe werkgelegenheidskansen opleveren op gebieden die verband houden met energieplanning, constructie, onderhoud en financiering. Daarnaast biedt deze energietransitie ook nieuwe kansen voor beleggers die hun portefeuilles in de energiesector willen uitbreiden. 

Een belangrijke uitdaging tijdens deze energietransitie is echter de ontmanteling van kolencentrales. Het regelgevend systeem dat nodig is om deze faciliteiten te beoordelen en buiten gebruik te stellen, kan enkele jaren in beslag nemen. Om nog maar te zwijgen over de enorme hoeveelheid kapitaal die nodig is om deze fabrieken veilig te ontmantelen. Bovendien kunnen landen op korte termijn te maken krijgen met inflatie van de energieprijzen en zelfs energietekorten, aangezien kolencentrales sneller met pensioen gaan dan hernieuwbare installaties ze kunnen vervangen. Om al deze redenen zullen landen waarschijnlijk aanzienlijke budgetten opzij zetten om dit overgangsproces te beheren. 

Gevolgen van onrendabele steenkool

Bredere implicaties van onrendabele steenkool kunnen zijn:

• De versnelling van een neerwaartse spiraal in het afnemende concurrentievermogen van steenkool vergeleken met alternatieven die de financiering voor nieuw onderzoek naar steenkooltechnologie en nieuwe steenkoolcentrales verder zullen verminderen.
• Steenkool wordt steeds meer gezien als een onaantrekkelijk bezit om aan te houden, wat een versnelde uitverkoop van kolencentrales en pensioneringen in de hand werkt.
• Inflatie van de energieprijzen op korte termijn in verschillende ontwikkelde landen, aangezien bedrijven voor hernieuwbare energie en aardgas moeite hebben om snel genoeg nieuwe energiebronnen op te bouwen om de achteruitgang van de kolenindustrie die ze vervangen te evenaren.
• Sommige vooruitstrevende regeringen grijpen de kans om hun energienetwerken te moderniseren naast de pensionering van verouderende, koolstofintensieve energie-infrastructuur.
• Een aanzienlijke vermindering van het aantal banen in de kolenindustrie, wat leidt tot een behoefte aan omscholing en omscholing van werknemers voor andere industrieën.
• Demografische verschuivingen naarmate mensen op zoek gaan naar betere economische kansen, weerspiegelen de grotere drang naar het ontwikkelen en implementeren van principes van de circulaire economie.
• Politieke debatten en beleidsveranderingen met betrekking tot energiebronnen en milieubescherming, die leiden tot een hervorming van het politieke landschap.
• Een maatschappelijke verschuiving naar milieuvriendelijkere energiebronnen.

Vragen om te overwegen

• Hoe zullen landen met aanzienlijke steenkoolreserves/mijnen de wereldwijde overgang van steenkool beheren? 
• Hoe kan de overheid de negatieve werkgelegenheidsresultaten verzachten in gebieden waar kolenmijnen worden stilgelegd?