Maphunziro a nkhani zabodza pagulu: Kumenyera choonadi pagulu

• Author:
• Dzina la wolemba

  Quantumrun Foresight
• September 22, 2022

Chidule cha chidziwitso

Disinformation ikugwiritsiridwa ntchito kwambiri ndi zigawenga zapaintaneti ndi mabungwe akunja, mabungwe omwe ali ndi zovuta komanso mabungwe ophunzirira kuphunzitsa luso lazofalitsa, makamaka kwa achinyamata. Kafukufuku akuwonetsa momwe achinyamata ambiri amavutikira kusiyanitsa pakati pa nkhani zenizeni ndi zabodza, zomwe zimapangitsa kuti azichita zinthu monga masewera ndi mawebusayiti kuti awaphunzitse. Zoyesayesa izi, kuyambira pamapulogalamu ophunzitsira anthu mpaka kupititsa patsogolo luso la kuwerenga kwa digito m'maphunziro asukulu, cholinga chake ndi kupatsa mphamvu anthu kuti azizindikira chowonadi, komanso amakumana ndi zovuta monga kuwukira kwa cyber ndikusintha njira zowononga.

Maphunziro a nkhani zabodza pagulu

Makampeni abodza akuchulukirachulukira pomwe zigawenga zapaintaneti komanso maboma akunja akupambana kugwiritsa ntchito njira imeneyi. Komabe, pamene akatswiri a zachiwembu komanso ofalitsa nkhani zabodza akuvutitsa anthu, mabungwe aboma ndi mabungwe ophunzitsa padziko lonse lapansi amakangana kuti aphunzitse anthu za luso lazofalitsa, makamaka achichepere. Kafukufuku wa 2016 wopangidwa ndi Stanford History Education Group (SHEG) adapeza kuti ophunzira akusukulu zapakati ndi sekondale makamaka amalephera kuzindikira magwero odalirika kuchokera kwa osadalirika. 

Mu 2019, SHEG idachita kafukufuku wotsatira pakutha kwa achinyamata kutsimikizira zomwe akunena pazama TV kapena pa intaneti. Adalembanso ophunzira 3,000 akusekondale kuti achite kafukufukuyu ndikuwonetsetsa kuti mbiri zosiyanasiyana zikuwonetsa kuchuluka kwa anthu aku US. Zotsatira zake zinali zomvetsa chisoni. Oposa theka la omwe adafunsidwa adakhulupirira kuti vidiyo yotsika kwambiri pa Facebook yowonetsa kuvota ndi umboni wokulirapo wachinyengo cha ovota pama primaries aku US a 2016, ngakhale zojambulazo zidachokera ku Russia. Kuphatikiza apo, opitilira 96 ​​peresenti sanazindikire kuti gulu lokana kusintha kwanyengo linali logwirizana ndi mafakitale opangira mafuta. 

Chifukwa cha zomwe zapezazi, mayunivesite ndi mabungwe osapindula akugwirizana kuti akhazikitse mapulogalamu ophunzitsira nkhani zabodza, kuphatikiza luso lodziwa kulemba ndi kuwerenga pa digito. Pakadali pano, European Union (EU) idakhazikitsa maphunziro achidule a SMaRT-EU okhudzana ndi kupha anthu, pulojekiti yamitundu yambiri yomwe imapereka zida zophunzitsira, malingaliro, ndi zothandizira kwa achinyamata ndi okalamba.

Zosokoneza

Mu 2019, ofufuza aku Cambridge University ndi gulu la atolankhani aku Dutch Drog adayambitsa masewera asakatuli, Bad News, kuti "abaya" anthu ku nkhani zabodza ndikuwerenga zotsatira zamasewerawa. Bad News imapatsa osewera mitu yankhani zabodza ndikuwafunsa kuti awonetse kudalirika kwawo komwe akuwaganizira pa sikelo yoyambira imodzi mpaka isanu. Zotsatirazo zinagogomezera kuti asanasewere Bad News, otenga nawo mbali anali 21 peresenti kuti akopeke ndi nkhani zabodza. Ofufuzawo adawonetsa kuti akufuna kupanga njira yosavuta komanso yochititsa chidwi kuti akhazikitse chidziwitso cha media kwa omvera achichepere ndikuwona kuti zotsatira zake zimakhala nthawi yayitali bwanji. Choncho, Baibulo la Bad News linapangidwira ana azaka 8-10 ndipo likupezeka m’zinenero 10. 

Momwemonso, Google idatulutsa tsamba lawebusayiti lomwe cholinga chake ndi kuthandiza ana "kukhala odabwitsa pa intaneti." Tsambali likufotokoza za "Intaneti Code of Awesome," yomwe imaphatikizapo malangizo ozindikira ngati chidziwitso ndi chabodza, kutsimikizira komwe kwachokera, ndikugawana zomwe zili. Kupatula kuzindikira zinthu zolakwika, tsambalo limaphunzitsa ana momwe angatetezere zinsinsi zawo komanso kucheza ndi ena pa intaneti.

Tsambali lilinso ndi masewera ndi maphunziro a aphunzitsi omwe akufuna kuphatikiza maphunziro abodza pamapulogalamu awo a maphunziro. Kuti apange chidachi ndi kuti chizigwira ntchito zambiri, Google inagwirizana ndi mabungwe osapindula monga Internet Keep Safe Coalition ndi Family Online Safety Institute.

Zotsatira za maphunziro a nkhani zabodza pagulu

Zomwe zimakhudza kwambiri maphunziro a nkhani zabodza pagulu zingaphatikizepo: 

• Mabungwe olimbana ndi kufalitsa mauthenga omwe amagwira ntchito limodzi ndi mayunivesite ndi magulu olimbikitsa anthu ammudzi kuti akhazikitse maphunziro othana ndi nkhani zabodza.
• Mayunivesite ndi masukulu akuyenera kuphatikizira maphunziro a luso laukadaulo pamaphunziro awo.
• Kukhazikitsidwa kwa mawebusayiti ambiri ophunzitsira anthu opangidwa kuti athandize achinyamata kuzindikira nkhani zabodza kudzera mumasewera ndi zochitika zina.
• Kuchulukirachulukira kwa zigawenga za pa intaneti zikubera kapena kutseka masamba ophunzirira pakompyuta.
• Othandizira ma disinformation-as-a-service ndi ma propaganda bots akusintha maluso awo ndi zilankhulo zawo kuti zigwirizane ndi ana ndi okalamba, zomwe zimapangitsa maguluwa kukhala pachiwopsezo cha nkhani zabodza.
• Maboma akuphatikiza kudziwitsa anthu nkhani zabodza m'makampeni ophunzitsa anthu, kupititsa patsogolo luso la nzika kuti lizindikire chowonadi pazama TV komanso kulimbikitsa kupanga zisankho mozindikira.
• Kudalitsika kudalira nzeru zopangapanga ndi nsanja zoulutsira nkhani kuti zizindikire ndi kulengeza nkhani zabodza, kuchepetsa zabodza koma kudzutsa nkhawa pakuwunika komanso kumasuka.
• Mabizinesi amalimbikitsa maphunziro a nkhani zabodza kuti alimbikitse kudalirika kwamtundu, zomwe zimapangitsa kuti ogula achuluke komanso kudalira makampani omwe amaika patsogolo kulankhulana zoona.

Mafunso oyenera kuwaganizira

• Ngati dera lanu kapena mzinda wanu uli ndi pulogalamu yophunzitsira nkhani zabodza, imayendetsedwa bwanji?
• Kodi mumakonzekeretsa bwanji kapena kudziphunzitsa kuti muzindikire nkhani zabodza?