Ọdịiche dị iche iche dị ndụ na-akụda ala: ebili mmiri nke mkpochapụ dị ukwuu na-arị elu

• Banyere chepụtara:
• Aha onye edemede

  Quantumrun ịhụ ụzọ
• October 19, 2022

Nchịkọta nghọta

Ọnwụ nke ụdị dị iche iche nke ihe ndị dị ndụ na-arị elu na-aga n'ihu, na ọnụego mkpochapụ ugbu a karịrị nkezi akụkọ ihe mere eme site na otu puku. Ọgba aghara a, nke ihe ndị dị ka mgbanwe iji ala eme ihe, mmetọ, na mgbanwe ihu igwe kpatara, na-ebute nnukwu egwu akụ na ụba, na-efu ijeri akụ na ụba ụwa n'ọrụ sitere n'okike furu efu. Omume dị ka iwu gburugburu ebe obibi siri ike, atụmatụ ụlọ ọrụ maka ụdị ndụ dị iche iche, na omume azụmahịa na-adigide na-adịwanye mkpa n'ibelata nsogbu a.

Ọnọdụ dị iche iche biodiversity na-agbadata

Mbelata nke ihe ndị dị ndụ na-abawanye ụba bụ nsogbu gburugburu ebe obibi zuru ụwa ọnụ nke na-emetụta onye ọ bụla. Ka ọ dị ugbu a, n'ịtụle na ọtụtụ ụlọ ọrụ na-enye aka na mfu nke ụdị ndụ dị iche iche, ụfọdụ ndị ọkachamara na-eche ihe kpatara na ụlọ ọrụ anaghị echegbu onwe ya banyere nsogbu akụ na ụba na-adịte aka. Ọrụ ugbo na narị afọ nke 20, dị ka ịrụ ọrụ ugbo n'ala sara mbara, ịhịa aka n'ahụ, na iji ọgwụ na-egbu egbu na fatịlaịza eme ihe nke ukwuu, ebibiwo ebe ụmụ ahụhụ na anụ ọhịa ndị ọzọ na-ebi.

Dịka ọmụmaatụ, ihe dị ka pasent 41 nke elu ala ụwa ka a na-ejizi ihe ọkụkụ na ịta ahịhịa. N'ebe okpomọkụ, a na-ebibi ahịhịa ndụ n'ụzọ dị egwu ma na-eji ihe ọkụkụ mbupụ dị ka nkwụ mmanụ na soybean dochie ya. N'otu aka ahụ, ọtụtụ gburugburu ebe obibi na-ata ahụhụ ụkọ mmiri ozuzo na idei mmiri n'ihi mgbanwe ihu igwe. 

Dị ka US Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) si kwuo, ọtụtụ ndị ọkà mmụta ihe ndị dị ndụ kwenyere na ụwa na-enwe mmalite mmalite nke ihe omume mkpochapụ nke isii, na ụdị na-apụ n'anya n'ike n'ike. Ndị ọkà mmụta sayensị nwere ike ịkọwa n'ụzọ ziri ezi ọnụego mkpochapụ site n'ịmụ otu dị iche iche nke ihe dị ndụ nwere ogologo ndekọ fosil na-adịghị akwụsị akwụsị, dị ka terrestrial vertebrates na mollusks. Ndị nchọpụta jiri ntụaka ndị a gbakọọ na n'ime nde afọ 66 gara aga, ụwa efuola ihe dịka 0.1 kwa nde ụdị kwa afọ; N'ihe dị ka afọ 2022, ọnụego a dị ihe dị ka ugboro 1,000 ka ukwuu. N'ịtụle ọnụọgụgụ ndị a, ndị ọkà mmụta sayensị na-ekwu na otu ụzọ n'ụzọ ise nke eukaryotes (dịka, anụmanụ, osisi, na fungi) ga-apụ n'anya n'ime iri afọ ole na ole sochirinụ.

Mmetụta na-emebi emebi

Ụfọdụ ndị ọkà mmụta sayensị na-arụtụ aka na mmetọ kemịkal dị ka otu n'ime isi ihe na-akpata ịdaba n'ụdị dịgasị iche iche. Otú ọ dị, ntakịrị nnyocha na-egosi njikọ kpọmkwem nke kemịkalụ dị iche iche na mwepu nke ọnụ ọgụgụ buru ibu nke ụmụ ahụhụ. Achọpụtala mmetụta kemịkalụ ole na ole n'ọdịdị dị iche iche ka a na-enyocha ya, ebe ihe ka n'ọnụ ọgụgụ na-elekwasị anya na ọgwụ nje, ebe a na-elegharakarị mmetọ kemịkalụ ndị ọzọ anya.

N'ihi ya, atumatu nwere oke. Dịka ọmụmaatụ, atụmatụ EU dị iche iche dị ndụ gụnyere ụkpụrụ iwu oge ụfọdụ ezubere iji belata mmetọ pesticide, ma ọ na-ekwukarị okwu banyere ụdị mmetọ ọ bụla ọzọ. Kemịkalụ ndị a na-egbu egbu gụnyere ọla dị arọ, mmetọ ikuku na-agbanwe agbanwe, na mmanụ ọkụ. Ihe atụ ọzọ ga-abụ ihe mgbakwunye rọba dị iche iche na kemịkalụ a na-eji na ngwaahịa ndị ahịa, nkwakọ nri, ma ọ bụ ọgwụ. Ọtụtụ n'ime ihe ndị a, naanị ya na ngwakọta, nwere ike igbu ihe ndị dị ndụ.

Dị ka ụlọ ọrụ na-ahụ maka ndụmọdụ BCG siri kwuo, nsogbu nke ụdị ndụ dị iche iche bụ nsogbu azụmahịa. Isi ihe ise kpatara ọdịda nke ihe dị iche iche dị ndụ bụ: mgbanwe n'iji ala na oke osimiri eme ihe, ịtụ ụtụ isi nke ihe ndị sitere n'okike, mgbanwe ihu igwe, mmetọ, na ụdị ndị na-akpa ike. Na mgbakwunye, arụmọrụ nke ụdọ ọnụ ahịa anọ na-eduga — nri, ike, akụrụngwa, na ejiji - na-emetụta ugbu a ihe karịrị pasenti 90 nke nrụgide mmadụ na-ebute na ụdị ndụ dị iche iche.

Ihe omume metụtara iwepụta akụrụngwa ma ọ bụ ọrụ ugbo na-emetụta ọnụọgụgụ a. Mbelata arụmọrụ gburugburu ebe obibi na-efu akụ na ụba ụwa ihe karịrị ijeri $ 5 trillion kwa afọ site na ọrụ okike furu efu (dịka, inye nri, nchekwa carbon, na nzacha mmiri na ikuku). N'ikpeazụ, mmebi nke gburugburu ebe obibi na-ebute nnukwu ihe egwu maka azụmaahịa, gụnyere ọnụ ahịa akụrụngwa dị elu yana azụ azụ nke ndị ahịa na ndị na-etinye ego.

Mmetụta nke plummeting biodiversity

Mmetụta dị ukwuu nke plummeting biodiversity nwere ike ịgụnye: 

• Gọọmenti na-arụgide ụlọ ọrụ ka ha kwalite atụmatụ ndị metụtara imeziwanye ihe dị iche iche dị ndụ; nkwuputa nwere ike ịgụnye oke nra na nkwusioru ikikere.
• Gọọmenti na-aga n'ihu na-ewepụta iwu nchekwa gburugburu ebe obibi na ụdị dị iche iche nke gụnyere ụkpụrụ siri ike maka ijikwa mkpofu ụlọ ọrụ na mmetọ.
• Gọọmenti na-ekepụta ogige ntụrụndụ mba ndị echedoro na nchekwa anụ ọhịa ọhụrụ na-agbasawanye. 
• Ịbawanye mmasị na itinye ego n'ịkwa aṅụ iji nyere aka n'ịgba pollination na mbọ mweghachi. N'otu aka ahụ, mbelata ọnụ ọgụgụ aṅụ nwere ike ime ka ụlọ ọrụ na-arụkọ ọrụ na ụlọ ọrụ agritech iji mepụta sistemu pollinator nke sịntetik ma ọ bụ akpaaka. 
• Ịba ụba oriri nke ndị ahịa na-eme ka ụlọ ọrụ na-agbanwe usoro dị n'ime ma na-eme ka ọ pụta ìhè na usoro mmepụta ha.
• Azụmahịa ndị ọzọ na-eji aka ha na-esonyere atụmatụ akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ na ịnakwere ụkpụrụ zuru ụwa ọnụ iji dọta itinye ego na-adigide. Agbanyeghị, ụfọdụ ndị nkatọ nwere ike ịkọwa na nke a bụ atụmatụ azụmaahịa.
• Ụdị ejiji na-akwalite ejiji agbagoro elu na okirikiri iji belata ọnụ ọgụgụ kemịkalụ na plastik eji na usoro mmepụta ha.

Ajụjụ ndị a ga -atụle

• Kedu ka mfu nke ụdị ndụ dị iche iche si metụta gị onwe gị?
• Kedu ka gọọmentị ga-esi hụ na ụlọ ọrụ azụmaahịa na-eme òkè ha n'ichekwa ihe ndị dị ndụ?