ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး- ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ လူများ၏ကျန်းမာရေးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည်။

• Author:
• စာရေးသူနာမည်

  Quantumrun Foresight
• ဇြန္လ 28, 2022

ဝိပဿနာ အကျဉ်းချုပ်

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အပြောင်းအလဲကြောင့် ရာသီဥတု လွန်ကဲလာခြင်းသည် အစိုးရများ သတိမထားမိနိုင်သော ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများနှင့်အတူ လက်ရှိ ကျန်းမာရေး ပြဿနာများကို ပြင်းထန်လာစေမည့် လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် ရှိနေပါသည်။ အဆိုပါ ပြောင်းလဲမှုများသည် မိုးခေါင်ခြင်းနှင့် ငါးသိုလှောင်မှု လျော့နည်းခြင်းတို့ကြောင့် ကျေးလက်ဒေသ၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုကို ခြိမ်းခြောက်လာသောကြောင့် လူများ ပိုမိုများပြားလာကာ မြို့များသို့ ပြောင်းရွှေ့လာကာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှု လမ်းကြောင်းများ ပြောင်းလဲလာသည်။ ကျယ်ပြန့်လာသော ရာသီဥတုအခြေအနေသည် ကူးစက်ရောဂါများ၏ ရာသီများကို သက်တမ်းတိုးစေပြီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အန္တရာယ်များနှင့် စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအခြေအနေ

ရာသီဥတုလွန်ကဲမှုနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲမှုများသည် လက်ရှိလူ့ကျန်းမာရေးပြဿနာများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေပြီး အသစ်အသစ်များဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ အစိုးရများသည် လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်များကတည်းက ကြိုတင်မှန်းဆထားခြင်းမရှိသော အနာဂတ်တွင် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်သည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) မှ သုတေသီများက ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုသည် 250,000 မှ 2030 ခုနှစ်အတွင်း နှစ်စဉ်သေဆုံးမှုပေါင်း 2050 ရှိလာနိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားသည်။

အပူလွန်ကဲခြင်း၊ ဆာလောင်ခြင်း၊ ဝမ်းပျက်ခြင်းနှင့် ငှက်ဖျားရောဂါကဲ့သို့သော ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အန္တရာယ်များနှင့် ကျန်းမာရေးအခြေအနေများသည် ပိုမိုအဖြစ်များလာနိုင်သည်။ အလားတူ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုပုံစံသစ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုဒဏ်ကို ခံနေကြရသော ကျေးလက်ဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသော လူဦးရေ (အခြေခံအဆောက်အအုံ နည်းပါးမှုကြောင့်) သည် မိုးခေါင်ရေရှားမှုနှင့် ငါးရင်းမြစ်များ ကျဆင်းမှုကြောင့် စိုက်ပျိုးရေး အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းများ အဆင်မပြေဖြစ်လာသဖြင့် မြို့ကြီးများသို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။

2021 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် WHO ၏ အစီရင်ခံစာအရ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည် အင်းဆက်ပိုးကြောင့်ဖြစ်သော ရောဂါများနှင့် ရေကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါများ တိုးလာမည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် အင်းဆက်ပိုးမွှားများ ကူးစက်ပြန့်ပွားသည့် ရာသီများကို ရှည်လျားစေပြီး အင်းဆက်များ၏ ပထဝီဝင်ခြေရာကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ အမေရိကန် (US) ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် ရေကြောင့်ဖြစ်သော အင်းဆက်ပိုးမွှားမှ ကူးစက်သော ရောဂါများနှင့် ရောဂါများ တိုးများလာနိုင်သည်။ ထို့အပြင်၊ မိုးရွာသွန်းမှုပုံစံပြောင်းလဲမှုများသည် ရေမှတဆင့်ကူးစက်နိုင်သောရောဂါများနှင့် ကူးစက်ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါများဖြစ်နိုင်ချေကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်။

အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နိုင်ငံများသည် ကာဗွန်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရေး အစီအမံများကို အကောင်အထည်ဖော်လျက် ရှိပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ အန္တရာယ်များကို အစိုးရအများအပြားက အသိအမှတ်ပြုထားပြီး ၎င်းတို့၏စီးပွားရေးကို ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ရင်းမြစ်များအဖြစ် အသွင်ကူးပြောင်းကာ လျှပ်စစ်ကားများနှင့် ရထားများကဲ့သို့ ဘက်ထရီစွမ်းအင်သုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို အားပေးတိုက်တွန်းမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။

ထို့အပြင် ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုများသည် သီးနှံအထွက်နှုန်း အရွယ်အစားအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပြီး ခြုံငုံရိက္ခာ ထောက်ပံ့မှုကို ထိခိုက်စေပါသည်။ ထို့ကြောင့် စားသောက်ကုန်များ ရှားပါးလာခြင်းကြောင့် ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာနိုင်ပြီး အရည်အသွေး ညံ့ဖျင်းသော အစားအစာများကို စားသုံးမှု နည်းပါးလာစေသည်။ အပျက်သဘောဆောင်သော အစားအသောက်အလေ့အထများသည် ငတ်မွတ်ခြင်း၊ အာဟာရချို့တဲ့ခြင်း သို့မဟုတ် အဝလွန်ခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်ပြီး အဆိုပါအခြေအနေများသည် လူများကို ဆေးကုသရန် ပိုမိုလိုအပ်လာသောကြောင့် အမျိုးသားကျန်းမာရေးစနစ်များအပေါ် ဖိအားများ တိုးလာစေသည်။ ထို့အပြင် ပေါင်းပင်နှင့် ပိုးမွှားများ မြင့်တက်လာမှု ကြောင့် လယ်သမားများအား ပေါင်းသတ်ဆေး နှင့် ပိုးသတ်ဆေးများ ပိုမိုသုံးစွဲရန် တွန်းအားပေးနိုင်ပြီး အစာကွင်းဆက်များ ညစ်ညမ်းစေကာ အဆိုပါ ပိုးသတ်ဆေးများကို လွဲမှားစွာ သုံးစွဲပါက အဆိပ်ရှိသော ဓာတုပစ္စည်းများ စားသုံးရန် ဦးတည်စေပါသည်။

ပြင်းထန်သော အပူရှိန်နှင့် လေထုအရည်အသွေး ညံ့ဖျင်းခြင်း ပေါင်းစပ်ခြင်းသည် နှလုံးနှင့် အသက်ရှုလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေနိုင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုနှင့် ကာလမစေ့မီ မွေးဖွားခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ 2030 ခုနှစ်များတွင် ရာသီဥတုကြောင့် လူ့ကျန်းမာရေး ထိခိုက်မှုများ၏ ပြင်းထန်မှုအပေါ် မူတည်၍ အစိုးရများသည် ကာဗွန်ထုတ်လုပ်သည့် လုပ်ငန်းများ၏ လှုပ်ရှားမှုများကို ထိန်းညှိရန် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု ကန့်သတ်ချက်ထက်ကျော်လွန်ပါက ပြစ်မှုကျူးလွန်သည့် ကုမ္ပဏီများကို ပေးဆောင်ရမည့် ပြစ်ဒဏ်များကို တိုးမြှင့်ပေးနိုင်သည်။ 

ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်ခြင်း၏ သက်ရောက်မှုများသည် နိုင်ငံတော်၏ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေပါသည်။

ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေသော ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ ကျယ်ပြန့်သောသက်ရောက်မှုများ ပါဝင်နိုင်သည်-

• ဆေးဝါးကုမ္ပဏီများသည် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် လွှမ်းမိုးမှုခံရလေ့ရှိသော ဖျားနာမှုများအတွက် ဆေးဝါးများနှင့် ကုသနည်းအမျိုးမျိုးအတွက် ဝယ်လိုအား တိုးလာသောကြောင့် အမြတ်အစွန်းများ မြင့်တက်လာသည်ကို တွေ့ကြုံနေရပါသည်။
• ရာသီဥတုကြောင့်ဖြစ်စေ ကျန်းမာရေးဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများကို လေ့လာရာတွင် အထူးပြုသည့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွင် အထူးပြုနယ်ပယ်တစ်ခု ဖန်တီးခြင်း။
• တည်ငြိမ်သော ရာသီဥတုရှိသော မြောက်ပိုင်းနိုင်ငံများသို့ လူဦးရေ တိုးပွားလာခြင်းသည် လူသားတို့၏ ကျန်းမာရေးအတွက် ဧည့်ဝတ်ကျေစေပါသည်။
• ဆိုးရွားသောရာသီဥတုအခြေအနေကြောင့် ကုမ္ပဏီများနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များက ဒေါင်လိုက်စိုက်ခင်းများကို စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ရန် ခက်ခဲလာစေသည်။ 
• အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများနှင့် လူထုမငြိမ်မသက်မှုများ တိုးမြင့်လာခြင်းကြောင့် အစားအသောက်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာခြင်းဖြစ်သည်။
• အာမခံကုမ္ပဏီများသည် ရာသီဥတုကြောင့်ဖြစ်သော ရောဂါများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ၎င်းတို့၏ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုမူဝါဒများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲသည်။ 

စဉ်းစားရန်မေးခွန်းများ

• ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ဆိုးကျိုးများကို သိသိသာသာလျှော့ချရန် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏လူဦးရေများကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် အစိုးရများက ကူညီရန် အဘယ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပြုလုပ်နိုင်သနည်း။
• ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရာတွင် နိုင်ငံသားများသည် အဘယ်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နိုင်သနည်း။