CRISPR ရောဂါရှာဖွေခြင်း- ဆဲလ်အခြေခံရောဂါရှာဖွေခြင်းသို့ တိုးဝင်ခြင်း။

• Author:
• စာရေးသူနာမည်

  Quantumrun Foresight
• အောက်တိုဘာလ 17, 2022

ဝိပဿနာ အကျဉ်းချုပ်

CRISPR သည် သိပ္ပံပညာရှင်များအား မျိုးဗီဇကို ပြုပြင်ရန် သို့မဟုတ် ဖြတ်တောက်ရန် ခွင့်ပြုသည့် ဗီဇပြုပြင်ခြင်းနည်းပညာတစ်ခုဖြစ်သည်။ CRISPR သည် Cas9 ပရိုတင်းကိုအသုံးပြုသည့်အခါ တိကျသောမျိုးဗီဇခြယ်လှယ်မှုအဆင့်အသစ်ကို လုပ်ဆောင်ပေးသည်။ သုတေသီများသည် ဤနည်းပညာ၏ ဘက်စုံစွမ်းဆောင်နိုင်မှုနှင့် ပိုမိုတိကျသော ရောဂါရှာဖွေရေးကိရိယာများကို တီထွင်ရန် အလားအလာကို မည်သို့အသုံးပြုရမည်နည်း။

CRISPR ရောဂါရှာဖွေခြင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာ

CRISPR (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats) သည် သိပ္ပံပညာရှင်များအား ဘက်တီးရီးယား၊ တိရိစ္ဆာန်များနှင့် လူများကဲ့သို့သော သက်ရှိများတွင် မျိုးဗီဇများကို တည်းဖြတ်ခွင့်ပြုသည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ နည်းပညာသည် DNA အစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားပြီး ၎င်းတို့အား အသစ်သော၊ တိုးတက်ကောင်းမွန်သော အစီအစဥ်များဖြင့် အစားထိုးခြင်းဖြင့် လုပ်ဆောင်သည်။ ဤနည်းလမ်းသည် ဗီဇပြောင်းလဲခြင်း သို့မဟုတ် မျိုးရိုးလိုက်သောရောဂါများကို ပြုပြင်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ CRISPR သည် သွေးရောဂါများနှင့် ကင်ဆာများကဲ့သို့ DNA အခြေခံရောဂါများစွာကို ကုသပေးနိုင်သည် ။

Temple University နှင့် Pittsburgh တက္ကသိုလ်တို့မှ ပြုလုပ်သော 2017 စမ်းသပ်မှုတွင် သုတေသီများသည် အသက်ရှင်သော ကြွက်များတွင် HIV (လူ့ခုခံအားကျဆင်းမှုဗိုင်းရပ်စ်) ကို အောင်မြင်စွာ ဖယ်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း သုတေသီများသည် လူသားများအပေါ် အလားတူကုထုံးကို မစမ်းသပ်မီ မျောက်ဝံများအကြောင်း နောက်ထပ်သုတေသနပြုရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ CRISPR ၏ အကျိုးကျေးဇူးများစွာရှိသော်လည်း အချို့သော သိပ္ပံပညာရှင်များသည် မျိုးပွားဆဲလ်များကို ပြုပြင်ရန် ကိရိယာကို အသုံးပြုကာ ဒီဇိုင်နာကလေးငယ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေမည်ကို သိပ္ပံပညာရှင်အချို့က သတိထားနေကြသည်။

မျိုးဗီဇကုထုံးမှလွဲ၍ CRISPR သည် ရောဂါရှာဖွေရေးတွင် များစွာသောကတိကိုပြသနေသည်။ Nucleic acid-based biomarkers များသည် ရောဂါရှာဖွေရန်အတွက် အလွန်တိကျသော DNA သို့မဟုတ် RNA ပမာဏအနည်းငယ်မှ ချဲ့ထွင်နိုင်သောကြောင့် ရောဂါရှာဖွေခြင်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် ဤရောဂါရှာဖွေခြင်းအမျိုးအစားသည် အထူးသဖြင့် ရောဂါပိုးကြောင့်ဖြစ်ပွားသော ရောဂါအမျိုးအစားများစွာအတွက် ရွှေစံနှုန်းဖြစ်သည်။ COVID-19 ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း လေ့လာတွေ့ရှိထားသည့်အတိုင်း၊ လျင်မြန်ပြီး တိကျသော nucleic acid-based testing သည် ထိရောက်သောဗိုင်းရပ်စ်ထိန်းချုပ်မှုနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုအတွက် အရေးကြီးပါသည်။ နျူကလိခ်အက်ဆစ် ဇီဝအမှတ်အသားများကို ထောက်လှမ်းခြင်းသည် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုအတွက်လည်း အရေးကြီးသည့်အပြင် ပတ်ဝန်းကျင်စောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် ဇီဝစစ်ပွဲအေးဂျင့်များကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းမှာလည်း အရေးကြီးပါသည်။ 

အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတယ်။

2021 ခုနှစ်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ် San Diego မှ သုတေသီများသည် မော်လီကျူးမျိုးရိုးဗီဇ၊ ဓာတုဗေဒနှင့် ကျန်းမာရေးသိပ္ပံတို့ကို အသုံးပြု၍ COVID-2 ကိုဖြစ်စေသော SARS-CoV-19 ကိုဖြစ်စေသော ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကို ဖော်ထုတ်ရန် လျင်မြန်သောရောဂါရှာဖွေရေးကိရိယာကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ SENSR (အထိခိုက်မခံအင်ဇိုင်းမတ်နျူကလိစ်အက်ဆစ်အစီအစဉ်သတင်းထောက်) ကိရိယာသည် ၎င်းတို့၏ DNA သို့မဟုတ် RNA တွင် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ မျိုးဆက်များကို ဖော်ထုတ်ခြင်းဖြင့် ရောဂါပိုးများကို ထောက်လှမ်းရန် CRISPR ကို အသုံးပြုသည်။ Cas9 အင်ဇိုင်းသည် CRISPR မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အင်ဂျင်နီယာလေ့လာမှုများတွင် အသုံးပြုသည့် အဓိကပရိုတင်းဖြစ်ပြီး၊ Cas12a နှင့် Cas13a ကဲ့သို့သော အခြားအင်ဇိုင်းများကို တိကျသောဆေးဘက်ဆိုင်ရာစမ်းသပ်မှုပြုလုပ်ရန် တိုးမြှင့်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။

SENSR သည် Cas19d အင်ဇိုင်း ( CasRx ဟုလည်းလူသိများသည်) ကိုအသုံးပြုသည့် ပထမဆုံး COVID-13 ရောဂါရှာဖွေရေးကိရိယာဖြစ်သည်။ ကိရိယာ၏ စမ်းသပ်မှုရလဒ်များကို တစ်နာရီအတွင်း ထုတ်ပေးနိုင်သည်။ အခြားအင်ဇိုင်းများကို စူးစမ်းလေ့လာခြင်းဖြင့် CRISPR သည် မျိုးရိုးဗီဇအခြေခံရောဂါရှာဖွေခြင်းအတွက် အခွင့်အလမ်းသစ်များ ဖွင့်လှစ်နိုင်မည်ဟု သုတေသီများက ယုံကြည်ကြသည်။

သိပ္ပံပညာရှင်များနှင့် ဆရာဝန်များသည် ကူးစက်မဟုတ်သောရောဂါများကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် CRISPR ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ mRNA ၏ CRISPR အခြေပြုအာရုံခံခြင်းအား စူးရှသောဆဲလ်လူလာကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသမှုငြင်းပယ်ခြင်းကိုသိရှိရန်အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤနည်းလမ်းတွင် ကျောက်ကပ်အစားထိုးဖူးသူထံမှ ဆီးနမူနာတွင် mRNA ပါဝင်မှုကို ရှာဖွေခြင်း ပါဝင်သည်။

CRISPR အခြေခံအာရုံခံကိရိယာသည် 93 ရာခိုင်နှုန်း sensitivity နှင့် 76 ရာခိုင်နှုန်းတိကျမှုရှိကြောင်းသုတေသီများကတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ရင်သားကင်ဆာနှင့် ဦးနှောက်အကျိတ်များကို စစ်ဆေးရန် ကိရိယာကိုလည်း အသုံးပြုထားသည်။ ထို့အပြင်၊ CRISPR သည် single-nucleotide အတိအကျအားဖြင့် ဗီဇပြောင်းလဲမှုများနှင့် ကြွက်သားများပျက်စီးခြင်းကဲ့သို့သော မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာရောဂါများကို တိကျစွာခွဲခြားနိုင်သည်။

CRISPR ရောဂါရှာဖွေခြင်း၏သက်ရောက်မှုများ

CRISPR ရောဂါရှာဖွေခြင်း၏ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သောသက်ရောက်မှုများ ပါဝင်နိုင်သည်- 

• ကူးစက်ရောဂါများအတွက် လျင်မြန်သောရောဂါရှာဖွေစစ်ဆေးခြင်း—အနာဂတ်ကူးစက်ရောဂါများနှင့် ကပ်ရောဂါများပျံ့နှံ့မှုကို ကာကွယ်ရာတွင် အရေးပါသောအပလီကေးရှင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
• ရှားပါးမျိုးရိုးဗီဇချို့ယွင်းချက်များကို ပိုမိုတိကျစွာ ဖော်ထုတ်နိုင်သောကြောင့် စိတ်ကြိုက်ဆေးပညာကို မြှင့်တင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။
• စမ်းသပ်မှုရလဒ်များကို ပိုမိုမြန်ဆန်စေမည့် CRISPR-based ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် အသုံးပြုသည့် Artificial Intelligence (AI) စနစ်များ။
• အစောပိုင်းတွင် ကင်ဆာရောဂါ၊ မျိုးရိုးဗီဇ ပြောင်းလဲမှုများနှင့် အစားထိုး အစားထိုးမှု ပျက်ကွက်မှုများ။
• CRISPR-based diagnosis ကိုတိုးတက်စေနိုင်သောအခြားအလားအလာရှိသောအင်ဇိုင်းများကိုရှာဖွေတွေ့ရှိရန် biotech၊ ဆေးဝါးကုမ္ပဏီများနှင့်တက္ကသိုလ်များအကြားပိုမိုပူးပေါင်းသုတေသနပြုခြင်း။
• စားသုံးသူများအတွက် ကုန်ကျစရိတ်နည်းသော မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးမှုအတွက် သုံးစွဲနိုင်မှု တိုးလာခြင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးသီးသန့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကို ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးနှင့် မျိုးရိုးလိုက်ခြင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်စေခြင်းတို့ကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နိုင်စေပါသည်။
• မျိုးရိုးဗီဇ တည်းဖြတ်နည်းပညာများအတွက် အစိုးရများက တိုးမြှင့်ထားသော စည်းမျဉ်းဘောင်များ ၊ သိပ္ပံနည်းကျ တိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ပေးစဉ်တွင် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အသုံးပြုမှုကို သေချာစေပါသည်။
• ဆေးဝါးစက်မှုလုပ်ငန်းတွင် ပစ်မှတ်ထားသော မျိုးဗီဇကုထုံးများဆီသို့ အာရုံပြောင်းကာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးနည်းသော ပိုမိုထိရောက်သော ကုသမှုများဆီသို့ ဦးတည်သည်။

စဉ်းစားရန်မေးခွန်းများ

• မျိုးရိုးဗီဇရောဂါများကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်ခြင်း၏ အခြားအလားအလာကောင်းများကား အဘယ်နည်း။
• အစိုးရများသည် ၎င်းတို့၏ COVID-19 စီမံခန့်ခွဲမှုဗျူဟာများတွင် CRISPR ကို မည်သို့အသုံးပြုနိုင်သနည်း။