Φόρος άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες: Μπορούν οι αναδυόμενες οικονομίες να αντέξουν οικονομικά να πληρώσουν για τις εκπομπές τους;

• Συγγραφέας:
• όνομα συγγραφέα

  Quantumrun Foresight
• Νοέμβριος 27, 2023

Περίληψη Insight

Ο Μηχανισμός Προσαρμογής Συνόρων Άνθρακα (CBAM) της Ευρωπαϊκής Ένωσης στοχεύει στην εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού για τις εκπομπές άνθρακα, αλλά θα μπορούσε να τιμωρήσει ακούσια τις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν διαθέτουν τα μέσα για ταχεία απαλλαγή από τον άνθρακα. Με τα ανεπτυγμένα έθνη να κερδίζουν πιθανώς 2.5 δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετο εισόδημα από έναν φόρο άνθρακα, οι αναπτυσσόμενες χώρες θα μπορούσαν να υποστούν απώλειες 5.9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αμφισβητώντας τις οικονομικές θέσεις τους και τις θέσεις τους στην αγορά. Αυτή η ανισότητα αμφισβητεί την αρχή των διαφοροποιημένων ευθυνών στη δράση για το κλίμα, υποδηλώνοντας την ανάγκη για προσαρμοσμένες στρατηγικές που αναγνωρίζουν διαφορετικές ικανότητες και επίπεδα ανάπτυξης. Οι ευρύτερες συνέπειες για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες μπορεί να περιλαμβάνουν τη συρρίκνωση της βιομηχανίας, τις απώλειες θέσεων εργασίας και την ώθηση προς την περιφερειακή συνεργασία για εξαιρέσεις, παράλληλα με μια πιθανή εισροή ξένης υποστήριξης και επενδύσεων στην πράσινη τεχνολογία.

Φόρος άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες

Τον Ιούλιο του 2021, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δημοσίευσε μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την επιτάχυνση της μείωσης των εκπομπών άνθρακα. Ο Μηχανισμός Προσαρμογής Συνόρων Άνθρακα (CBAM) είναι μια προσπάθεια τυποποίησης της τιμολόγησης της περιεκτικότητας σε άνθρακα σε ολόκληρη την περιοχή, ανεξάρτητα από το πού παράγονται τα προϊόντα με την επιβολή συνοριακών φόρων. Ο προτεινόμενος κανονισμός καλύπτει πρώτα το τσιμέντο, τον σίδηρο και τον χάλυβα, το αλουμίνιο, τα λιπάσματα και την ηλεκτρική ενέργεια. Αν και φαίνεται καλή ιδέα να φορολογούνται οι εταιρείες για τυχόν εκπομπές άνθρακα που συνεισφέρουν οι διαδικασίες παραγωγής και λειτουργίας τους, δεν μπορούν όλες οι οικονομίες να αντέξουν οικονομικά μια τέτοια επιβάρυνση.

Γενικά, οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν διαθέτουν την τεχνολογία ή την τεχνογνωσία για να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Θα χάσουν τα περισσότερα επειδή οι εταιρείες από αυτές τις περιοχές θα πρέπει να αποσυρθούν από την ευρωπαϊκή αγορά, καθώς δεν μπορούν να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς για τη φορολογία άνθρακα. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι οι αναπτυσσόμενες οικονομίες μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) για να εξασφαλίσουν ορισμένες εξαιρέσεις και προστασία από αυτό το τιμολόγιο. Άλλοι προτείνουν ότι περιφερειακοί οργανισμοί όπως η Ένωση Εθνών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και η Οικονομική Συνεργασία Ασίας-Ειρηνικού (APEC) μπορούν να συνεργαστούν για να μοιραστούν τα διοικητικά έξοδα και να διαπραγματευτούν ώστε τα έσοδα από τους φόρους άνθρακα να πηγαίνουν σε τοπικές βιομηχανίες αντί σε ξένες αρχές.

Αποδιοργανωτικός αντίκτυπος

Ποιες είναι οι επιπτώσεις των φόρων άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες; Η Εμπορική Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών Διάσκεψη για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) εκτιμά ότι με έναν φόρο διοξειδίου του άνθρακα 44 $ ανά τόνο, οι ανεπτυγμένες χώρες θα έχουν πρόσθετο εισόδημα ύψους 2.5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα χάσουν 5.9 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ασία και την Αφρική έχουν μικρότερη ικανότητα να αναλάβουν δαπανηρές μειώσεις εκπομπών. Τείνουν επίσης να εκτίθενται περισσότερο στους κλιματικούς κινδύνους, πράγμα που σημαίνει ότι θα κερδίσουν περισσότερα από τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, ενδέχεται να έχουν ελάχιστα κίνητρα να συμμορφωθούν με μέτρα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά τις οικονομίες τους. Ένας άλλος λόγος αντίστασης είναι ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να χάσουν μερίδιο αγοράς στις ανεπτυγμένες οικονομίες, δεδομένου ότι ένας φόρος άνθρακα θα καθιστούσε τα αγαθά από τις αναπτυσσόμενες χώρες πιο ακριβά. 

Αυτή η ανισορροπία δεν συμμορφώνεται με την αρχή της κοινής αλλά διαφοροποιημένης ευθύνης και αντίστοιχων δυνατοτήτων (CBDR-RC). Αυτό το πλαίσιο δηλώνει ότι οι προηγμένες χώρες θα πρέπει να πρωτοστατήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δεδομένης της μεγάλης συμβολής τους στο θέμα και των ανώτερων τεχνολογιών τους για την αντιμετώπισή της. Σε τελική ανάλυση, κάθε επιβαλλόμενος φόρος άνθρακα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και ικανότητας μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Μια προσέγγιση που ταιριάζει σε όλους δεν είναι πιθανό να είναι επιτυχής στο να συμβιβαστούν όλες οι χώρες με την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.

Ευρύτερες επιπτώσεις του φόρου άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες

Οι πιθανές επιπτώσεις ενός φόρου άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να περιλαμβάνουν: 

• Οι κατασκευαστικές και κατασκευαστικές εταιρείες από αναπτυσσόμενες οικονομίες χάνουν έσοδα λόγω του μειωμένου μεριδίου της παγκόσμιας αγοράς. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεργία σε αυτούς τους τομείς.
• Η ΕΕ και άλλες ανεπτυγμένες χώρες επεκτείνουν την υποστήριξη, την τεχνολογία και την κατάρτιση στις αναδυόμενες οικονομίες για να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
• Οι κυβερνήσεις στις αναπτυσσόμενες οικονομίες δίνουν κίνητρα στις τοπικές βιομηχανίες τους να επενδύσουν στην έρευνα για πράσινες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της παροχής επιχορηγήσεων και της εξασφάλισης χρηματοδότησης από τη διεθνή κοινότητα.
• Περιφερειακές οικονομικές οργανώσεις ενώνονται για να ασκήσουν πιέσεις για εξαιρέσεις στον ΠΟΕ.
• Ορισμένες βιομηχανίες έντασης άνθρακα επωφελούνται από πιθανές φορολογικές απαλλαγές άνθρακα για τις αναδυόμενες οικονομίες και μετεγκαθιστούν τις δραστηριότητές τους σε αυτές τις χώρες.

Ερωτήσεις για σχολιασμό

• Πώς μπορούν οι φόροι άνθρακα να γίνουν πιο δίκαιοι για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες;
• Πώς αλλιώς μπορούν τα ανεπτυγμένα έθνη να βοηθήσουν τις αναδυόμενες οικονομίες να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα;