Usoro evolushọn na ịdị elu nke imekọ ihe ọnụ mmadụ

Ajụjụ banyere evolushọn nke mmadụ na anụmanụ 

Evolushọn abụrụla isiokwu nke arụmụka ama ama na arụmụka n'ime narị afọ abụọ gara aga. Malite n’ihe atụ Colleen na Jane nke oge a, anyị na-enwe ike ịhụ ụzọ dị mgbagwoju anya ụmụ mmadụ si akparịta ụka ugbu a. A na-ekwu na ụmụ mmadụ steeti bụ ndị kacha nwee mmekọrịta ọha na eze na nghọta nke ụdị ọ bụla ọzọ dị n'ụwa taa n'ihi nsonaazụ evolushọn anyị chere. Ọtụtụ ndị kwenyere na nkwupụta ndị a na-akwado site na akwara ozi na usoro ndu nke mmekorita mmekọrịta mmadụ na ibe ya na ime mkpebi na-ejikọta ya na ụdị ndị ọzọ na-eji otu njirisi na-adabere na mmadụ. Otú ọ dị, ụmụ mmadụ nwere ike ọ gaghị abụ ihe e kere eke nke nwere ọgụgụ isi na mmekọrịta ọha na eze n'ụwa.  

Evolushọn nke pre-homo sapien na mmekọrịta mmadụ na ibe ya nke oge a 

Ụmụ mmadụ na-akwado ọtụtụ ihe. Otú ọ dị, ihe yiri ka ọ bụ ihe pụrụ iche banyere imekọ ihe ọnụ nke mmadụ bụ na ụmụ mmadụ nwere ikike ịgafe esemokwu ibe ha ka ha dị ndụ. Enwere ike ịhụ otu ihe atụ nke a na ndọrọ ndọrọ ọchịchị America, ebe ụmụ mmadụ na-enwe ike ịgbakọta ma kwekọrịta ka ha nwee ike ịga n'ihu na ọ bụghị nanị na-adị ndụ, kama na-achọsi ike maka "ọganihu." N'ụwa niile, ọ bụ ihe na-adọrọ mmasị na òtù dị ka United Nations na-eme ka mba dị iche iche si n'akụkụ ụwa nile gbakọta, n'agbanyeghị nkwenkwe na echiche ndị na-emegiderịta onwe ha, n'ịchụso ebumnuche nkịtị.  

Iji kọwapụta otu ihe atụ akọwapụtara nke ọma etu mmekọrịta mmadụ na ibe ya siri dị ike, ka anyị kwuo na Colleen na-etinye aka n'ọrụ otu n'ọrụ ya nke na-ewe izu ọrụ na nhazi. Mgbe arụchara ọrụ ahụ, Colleen na ndị otu ya ga-eweta ya dị ka akụkụ nke ntinye aka maka nkwekọrịta $ 1,000,000 - ọnụ ahịa kachasị ukwuu n'akụkọ ihe mere eme nke ụlọ ọrụ ya. Ọ bụ ezie na ọrụ a na-atọkarị ụtọ, Colleen na ndị ọrụ ibe ya na-enwe nghọtahie mgbe ụfọdụ. Colleen na ndị otu ya na-eweta onyinye ahụ wee mechaa merie nkwekọrịta nkwekọrịta ndekọ. N'ihe atụ a, nghọtahie Colleen na ndị ọrụ ibe ya karịrị nkwekọrịta nkwekọrịta na-aga nke ọma na uru ya. 

Agbanyeghị, ọkwa nke imekọ ihe ọnụ dị iche na mmadụ. Jane, bụ́ onye na-enweghị nkwado, tolitere n'ezinụlọ ebe nkwurịta okwu na-adịchaghị irè, ezinụlọ ahụ adịghịkwa arụkọ ọrụ ọnụ iji merie esemokwu na ihe mgbochi. Jane etolitela mmekọrịta na-adịghị mma na mmekọrịta mmadụ na ibe ya n'ihi ahụmahụ ya dị ka nwatakịrị. 

Enwere ike ịkọwa ọdịiche dị n'etiti akụkọ ụmụ nwanyị abụọ ahụ site na arụmụka okike na ịzụlite. Ndị na-akwado ihe ndị e kere eke na-ekwu na mkpụrụ ndụ ihe nketa bụ isi ihe mere mmadụ ji eme omume. Ndị na-akwado ịzụlite na-ekwu na gburugburu ebe obibi anyị bụ ihe na-ekpebi echiche na omume anyị. Dị ka Dr. Dwight Kravitz na Mahadum George Washington si kwuo, tinyere ọtụtụ ndị ọkachamara ndị ọzọ, arụmụka a adịkwaghị maka arụmụka n'ihi na ọganihu mmadụ na-emetụta ma ọdịdị na ịzụlite, na ikekwe ọbụna ihe ndị ọzọ anyị na-amabeghị. 

Ugbu a anyị enyochala mmekọrịta mmadụ na ibe ya n'oge a, ka anyị nyochaa imekọ ihe ọnụ na evolushọn tupu homo sapien. Ihe akaebe na-adịbeghị anya na-egosi na ndị ọkà mmụta gbasara akụkọ ihe mere eme na ndị na-ahụ maka ihe gbasara mmadụ enweela ike iwulite ụkpụrụ mmekọrịta ọha na eze na pre-homo sapien obodo ebe ụdị dị iche iche nke hominids bi. Imekọ ihe ọnụ bụ otu akụkụ nke ọrụ mmadụ nke yiri ka ọ na-adịgide ọbụna tupu ụmụ mmadụ agafee "akara" site na Australopithecus ruo homo. Imekọ ihe ọnụ bụ omume enwere ike ịhụ n'etiti ọha mmadụ n'etiti ihe ndị dị ndụ, gụnyere anụmanụ na mmadụ, na usoro ndu, ma ọ bụ ihe m na-echepụta genotypic, ma ọ bụ ntọala mmekọrịta/anụ ahụ. Otú ọ dị, mmadụ nwere ike ịrụ ụka na ụdị nkwado ndị a abụghị otu. Ọbụghịdị n'ihe gbasara ụmụ mmadụ megide ndị mmadụ tupu oge eruo nwere ike ịrụ ụka na imekọ ihe ọnụ ka dị otu oge n'ihe gbasara ebumnuche na mgbagwoju anya. Ọ bụrụhaala na anyị chere na ụmụ mmadụ mbụ nwere mmuo “mgbe ochie” karịa, anyị na-ahụ ka mkpa maka imekọ ihe ọnụ nwekwara ike bụrụ nke ochie, dị ka mmuo maka ịlụ ma ọ bụ ịchụ nta, ma e jiri ya tụnyere imekọ ihe ọnụ nke oge a, dị ka ngafe nke iwu na gọọmentị, ma ọ bụ nkwado otu oru ngo. N'inye ụdị arụmụka a na nsonaazụ sitere na arụmụka okike megide ịzụlite, ajụjụ na-ebilite bụ, kedu ka mkpa maka imekọ ihe ọnụ si malite?  

A neurological ndabere maka evolushọn nke mmekọrịta mmekọrịta 

Ọ bụ ezie na okwu Colleen nwere ike igosi otú e nwere ike isi mee ka imekọ ihe ọnụ na ọkwa phenotypic pụtara nwere ike ịhụ ya n'ụzọ anụ ahụ - a pụkwara ịmụ ya n'ọkwa ndu na usoro dopaminergic na ụbụrụ. Dị ka Kravitz na-ekwu, "usoro dopamine na-ejikọta ya na akaghị aka ebe ezigara akara ngosi dị mma n'ime usoro limbic na prefrontal, na-emepụta mmetụta mmetụta / ncheta na ụgwọ ọzụzụ, n'otu n'otu." Mgbe a na-ahapụ dopamine n'ime ụbụrụ, enwere ike ịmepụta mgbaàmà ụgwọ ọrụ nke ogo dị iche iche. N'okwu Jane, ọ bụrụ na dopamine bụ onye na-ahụ maka ụbụrụ na-ahụ maka nrịbama ụgwọ ọrụ, gịnị na-eme mgbe mmepụta dopamine kwụsịrị, ma ọ bụ belata nwa oge, n'ihi ihe omume ọjọọ ma ọ bụ ọnọdụ ọjọọ, dịka ọ dị na Jane. Nkwụsị a na dopamine bụ maka okike nke ịkpọasị mmadụ, egwu, nchegbu, na ihe ndị ọzọ. N'ihe banyere Jane, mkpakọrịta na-adịghị mma nke imekọ ihe ọnụ n'ihi nkwụsịtụ ugboro ugboro na dopamine mgbe ọ na-agbalị ịkwado ezinụlọ ya mgbe ọ bụ nwata mere ka ọ ghara inwe mkpali imekọ ihe ọnụ. Ọzọkwa, anyị nwere ike ịhụ na imekọ ihe ọnụ nwere ike hụrụ na a neurological larịị na nke oge a ụmụ mmadụ dị ka Colleen na Jane dị ka "Nnwale ndị na-adịbeghị anya nke lekwasịrị anya na mmetụta nke atụmatụ ndị mmekọ nyochara ọrụ dị iche iche na dorsolateral prefrontal cortex (DLPFC) mgbe ha na ndị ọrụ mmadụ na-arụkọ ọrụ ọnụ, na-anọpụ iche, na ndị na-enweghị nkwado [...] ọrụ nke ngbanwe na-aga nke ọma na atụmatụ nkwụghachi azụ/na-abụghị nke ndị ọrụ kọmputa […]."  

Ọ nwere ike ịbụ na ụfọdụ ndị na-emepụta obere dopamine, ma ọ bụ na ha nwere obere ndị na-anabata dopamine maka nlọghachi azụ.  

Nnyocha banyere imekọ ihe ọnụ na asọmpi, nke NIH mere, na-egosi na "nkwekọrịta bụ usoro na-akwụghachi ụgwọ ọha na eze ma jikọta ya na ntinye aka ekpe nke etiti orbitofrontal cortex." Ọ bụ ihe na-atọ ụtọ ịmara na orbitofrontal cortex na-etinyekwa aka na mgbama nke ụgwọ ọrụ nke na-emecha kpalite mkpali. Ihe omume okike ndị a na-agbanwe agbanwe ma nwee mmetụta dị iche iche na omume ndị mmadụ. Dị ka W. Schultz si kwuo, "imekọ ihe ọnụ n'etiti akara nrịbama ụgwọ ọrụ dị iche iche nwere ike mesie ike iji ụgwọ ọrụ a kapịrị ọnụ maka ịme ka omume dị ike. Enwere ihe akaebe na-akwado nkwado mgbe ọ na-arụpụta ụgwọ ọrụ. Mgbe ọ bụla nsonaazụ dị mma pụta site na imekọ ihe ọnụ, ọ ga-abụ na a na-ahapụ neurotransmitter, dopamine. Mgbe nke a mere, ihe niile na-eduga na omume na-ewusi ike. O jighị n'aka ihe kpọmkwem ọkwa dopamine nke pre-homo sapiens bụ, ya mere nyocha akwara ozi nke Colleen na Jane kọwara nke ọma ihe kpatara nkwado mmadụ n'oge a. Ọ bụ ezie na enwere ọtụtụ ikpe dịka nke Jane nke na-emegide nsonaazụ n'ozuzu nke ụdị ụgwọ ọrụ a, anyị maara na ọnụ ọgụgụ mmadụ n'oge a dị ka Colleen. 

Amygdala bụ akụkụ dị mkpa nke bran na ọmụmụ nke imekọ ihe ọnụ mmadụ. Ekwenyere na amygdala dị mkpa n'ihe gbasara omume mmekọrịta mmadụ na ibe ya "Egosiri na ọ dị mkpa maka ịnweta ọnọdụ egwu egwu Pavlovian, mana ọ na-atụgharịkwa ka ọ dị mkpa maka ịmụta ịtụ egwu ihe mkpali nanị site n'ịhụ onye ọzọ na-enweta nsonaazụ ya [...]." A na-arụ ụka na amygdala mbelata na-ejikọta ya na mbelata ụjọ n'ime ndị omempụ. Agbanyeghị, enwere nyocha ihe onyonyo ụbụrụ dị ụkọ na amygdala ma ọ nweghị ihe akaebe na-egosi mpaghara mpaghara amygdala nwere ike mebie n'ụzọ n'ụdị n'ime ndị nwere psychopathy.  

Ugbu a, gịnị ka nke a pụtara maka ọmụmụ ihe anyị banyere ụmụ mmadụ mbụ? N'ezie, anyị enweghị anụ ahụ ụbụrụ nke mmalite hominids iji tụọ na nyochaa. Agbanyeghị, dabere na nha nke ihe foduru cranial anyị enweela ike ịchọta, anyị nwere ike ịkọwa etu akụkụ ụfọdụ ụbụrụ sirila buru ibu. Ọzọkwa, anyị nwekwara ike nyochaa usoro ụbụrụ nke primates nke oge a. Nha ụbụrụ na ọdịdị okpokoro isi nke Australopithecus yiri nke chimpanzee; Otú ọ dị, anyị amaghị kpọmkwem ịdị arọ, ma ọ bụ "ikike cranial."  Dị ka Smithsonian National Museum of History si kwuo, ndị "nkezi arọ ụbụrụ chimpanzee toro eto [bụ] 384 g (0.85 lb)" ebe "nkezi arọ ụbụrụ mmadụ nke oge a [bụ] 1,352 g (2.98 lb)." N'inye data ahụ, anyị nwere ike ịhụ na mgbanwe na nha nke amygdala nwere ike jikọta ya na ụbara ikike nghọta na mmekọrịta mmadụ na ibe ya n'oge evolushọn mmadụ. Ọzọkwa, nke a pụtara na ịba ụba na ikike nke akụkụ ụbụrụ niile dị mkpa nwere ike jikọta ya na mmụba, ma ọ bụ ọganihu, mmekọrịta mmadụ na ibe ya na imekọ ihe ọnụ.