Mgbe obodo ghọrọ steeti

Greater Shanghai nwere ọnụ ọgụgụ ndị karịrị nde 20; Obodo Mexico na Mumbai nwere ihe dị ka nde 20 ọzọ nke ọ bụla. Obodo ndị a aghọwo ibu karịa mba niile n'ụwa ma na-aga n'ihu na-eto n'ike n'ike n'ike. Na-arụ ọrụ dị ka isi ebe akụ na ụba ụwa, na-etinye aka na arụmụka ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke mba na nke mba ụwa, ịrị elu nke obodo ndị a na-amanye mgbanwe, ma ọ bụ nke kacha nta ajụjụ, na mmekọrịta ha na mba ndị ha nọ.

Ọtụtụ nnukwu obodo ndị dị n'ụwa taa na-arụ ọrụ iche iche na obodo ha n'ihe gbasara akụnụba; isi iyi nke ego mba ụwa na-eme ugbu a n'etiti nnukwu obodo karịa obodo ukwu: London ruo New York, New York ruo Tokyo, Tokyo ruo Singapore.

 Mgbọrọgwụ nke ike a bụ, n'ezie, mgbasawanye nke akụrụngwa. Ihe gbasara nha na ọdịdị ala na nnukwu obodo n'ofe ụwa achọpụtala nke a. Ha na-agba mbọ maka ịbawanye oke nke mmefu ego mba iji wuo na wulite ụgbọ njem siri ike na nhazi ụlọ iji gboo ọnụ ọgụgụ obodo mepere emepe.

Na nke a, odida obodo nke taa na-echetara ọdịnala Europe nke steeti obodo dịka Rome, Atens, Sparta, na Babịlọn, ndị bụ ebe ikike, omenala na azụmaahịa.

Laa azụ n'oge ahụ, ịrị elu nke obodo mere ka ọrụ ugbo na imepụta ihe ọhụrụ ịrị elu. Ebe etiti obodo ghọrọ mgbọrọgwụ nke ọganihu na ebe obibi obi ụtọ ka ọtụtụ ndị mmadụ na-adọrọ mmasị na ha. Na narị afọ nke 18, 3% nke ndị bi n'ụwa bi n'obodo ukwu. Na narị afọ nke 19 nke a mụbara ruo 14%. Ka ọ na-erule n'afọ 2007, ọnụ ọgụgụ a ruru pasenti 50 ma a na-eme atụmatụ na ọ ga-abụ 80% ka ọ na-erule 2050. Mmụba ọnụ ọgụgụ a pụtara na obodo ga-etowanye ibu ma rụọ ọrụ nke ọma.

Na-agbanwe mmekọrịta n'etiti obodo na obodo ha

Taa, obodo 25 kacha elu n'ụwa na-akpata ihe karịrị ọkara akụ na ụba ụwa. Obodo ise kachasị ukwuu na India na China na-akpata 50% nke akụ na ụba mba ndị ahụ. A na-atụ anya na Nagoya-Osaka-Kyoto-Kobe dị na Japan ga-enwe ọnụ ọgụgụ mmadụ nde 60 ka ọ na-erule 2015 na ọ ga-abụ ụlọ ọrụ ike dị irè nke Japan ebe mmetụta yiri nke ahụ n'ọtụtụ buru ibu na-eme n'obodo mepere emepe na-eto ngwa ngwa dị ka nke dị n'etiti Mumbai. na Delhi.

na a n'ihi naEign Affairs "Ihe na-esote nnukwu ihe: Neomedievalism," Parag Khanna, onye isi nchịkwa nke Global Governance Initiative na New America Foundation, na-arụ ụka na mmetụta a kwesịrị ịlaghachi azụ. "Taa, naanị 40 mpaghara obodo na-akpata ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke akụ na ụba ụwa na pasent 90 nke ihe ọhụrụ ya," ka ọ na-ekwu, na-agbakwụnye na "Mkpụrụkọta kpakpando Hanseatic dị ike nke North na Baltic Sea trading hubs na njedebe Middle Ages, A ga-amụgharị ọzọ dị ka obodo ndị dị ka Hamburg na Dubai na-emekọrịta azụmahịa ma na-arụ ọrụ "mpaghara efu" n'ofe Africa dị ka ndị Dubai Ports World na-ewu. Tinye na ego akụ na ụba nke ọchịchị na ndị ọrụ nkwekọrịta agha nkeonwe, ma ị nwere ngalaba geopolitical agile nke ụwa neomedieval. "

N'akụkụ a, obodo anọgidewo na-abụ usoro ọchịchị kacha mkpa n'ụwa na nke ndị mmadụ bi nke ọma: Isi obodo Siria bụ Damaskọs ka nọgidere na-ebi kemgbe 6300 TOA. N'ihi nkwụsi ike a, uto, na nkwụsịtụ na-adịbeghị anya na mbelata arụmọrụ nke gọọmentị etiti mgbe ọdịda akụ na ụba zuru ụwa ọnụ gasịrị, ilekwasị anya na obodo abawanyela ọbụna karị. Otu esi echekwa ọnụ ọgụgụ ha na-abawanye ụba na akụ na ụba na ndọrọ ndọrọ ọchịchị niile ọ chọrọ, na-aghọ nnukwu nsogbu iji dozie.

Arụmụka ahụ na-eguzo na ọ bụrụ na atumatu mba - usoro omume emejuputa atumatu maka mma nke dum mba karịa otu akụkụ ya - na-aghọ ihe mgbochi okporo ụzọ maka obodo mepere emepe dị ka Toronto na Mumbai, mgbe ahụ ọ bụ na a gaghị ekwe ka otu obodo ahụ nweere onwe ha?

Richard Stren, Prọfesọ Emeritus na Ngalaba Sayensị Ọchịchị na Ụlọ Akwụkwọ nke Amụma Ọha na Ọchịchị na Mahadum Toronto, na-akọwa na “obodo ukwu [bụ] a ma ama n'ihi na n'ikwekọ n'otú mba ahụ n'ozuzu ya si dị, obodo na-arụpụta ihe karị. Ha na-arụpụta ọtụtụ ihe n'otu n'otu karịa mmepụta nke onye ọ bụla nke mba ahụ. Ya mere, ha nwere ike na-arụ ụka na ha bụ moto akụ na ụba nke mba ahụ. "

Na 1993 Isi mba isiokwu ya bụ "The Rise of the Region State", a tụrụ aro na "steeti mba ahụ abụrụla ngalaba na-adịghị arụ ọrụ maka nghọta na ijikwa usoro ọrụ akụ na ụba na-achịkwa ụwa nke enweghị oke n'oge a. Ndị na-eme amụma, ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị njikwa ụlọ ọrụ ga-erite uru site na ilele "steeti mpaghara" - mpaghara akụ na ụba ụwa - ma ha dabara n'ime ma ọ bụ gafee oke ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọdịnala."

Enwere ike ịrụ ụka mgbe ahụ na enwere nnukwu ihe na-eme na London na Shanghai maka otu gọọmentị mba iji lebara anya nke ọma ha chọrọ? N'onwe ya, "obodo-obodo" ga-enwe ike ilekwasị anya n'ọdịmma nke akụkụ ndị mmadụ karịa mpaghara sara mbara ebe ha nọ.

The Isi mba isiokwu na-emechi na echiche na "na ha ịrụ ọrụ nke ọma akpịrịkpa nke oriri, akụrụngwa na ọkachamara ọrụ, mpaghara na-eme ka ezigbo entryways n'ime ụwa aku na uba. Ọ bụrụ na e kwere ka ha gbasoo ọdịmma akụ̀ na ụba nke onwe ha n’enweghị nnyonye anya anyaụfụ nke gọọmenti, ọganihu nke mpaghara ndị a ga-emesịa wụsa.”

Agbanyeghị, Prọfesọ Stren na-eme ka ọ pụta ìhè na echiche nke obodo-steeti “na-adọrọ mmasị iche echiche mana ọ bụghị eziokwu ozugbo,” tumadi n'ihi na ha ka nwere oke n'usoro iwu. O mere ka otu akụkụ nke 92 (8) nke iwu Canada si kwuo na obodo dị n'okpuru ikike zuru oke nke ógbè ahụ.

"Enwere arụmụka na-ekwu na Toronto kwesịrị ịbụ mpaghara n'ihi na ọ naghị enweta ego zuru oke sitere na mpaghara, ma ọ bụ ọbụna gọọmentị etiti, nke ọ chọrọ ka ọ rụọ ọrụ nke ọma. N’ezie, ọ na-enyeghachi ọtụtụ ihe karịa ka ọ na-enweta,” Prọfesọ Stren na-akọwa. 

Enwere ihe akaebe na obodo nwere ike ime ihe gọọmentị mba na-agaghị eme ma ọ bụ enweghị ike ime na ọkwa mpaghara. Iwebata mpaghara mkpọkọ na London na ụtụ isi na New York bụ ihe atụ abụọ a. Otu C40 Climate Leadership Group bụ netwọk nke megacities nke ụwa na-eme ihe iji belata mmetụta nke okpomoku zuru ụwa ọnụ. Ọbụna n'ịkwalite mgbanwe ihu igwe, obodo ukwu na-arụ ọrụ dị mkpa karịa gọọmentị mba.

Oke obodo

N'agbanyeghị nke ahụ, obodo dị iche iche ka “na-amachibido n'ụzọ anyị si hazie iwu na iwu anyị n'ọtụtụ usoro n'ụwa,” ka Prọfesọ Stren na-ekwu. Ọ na-enye ihe atụ nke Iwu Obodo Toronto nke afọ 2006 bụ nke nyere Toronto ikike ụfọdụ ọ na-enweghị, dị ka ike ịtụ ụtụ isi iji nweta ego sitere na isi mmalite ọhụrụ. Agbanyeghị, ndị ikike mpaghara jụrụ ya.

Prọfesọ Stren na-ekwu, sị: “Anyị aghaghị inwe usoro ọchịchị dị iche na nguzozi nke iwu na ibu ọrụ dị iche iche maka [obodo ukwu ga-adị]. Ọ na-agbakwụnye na "ọ nwere ike ime. Obodo na-ebuwanye ibu mgbe niile,” ma “ụwa ga-adị iche mgbe nke ahụ mere. Ma eleghị anya, obodo ga-eweghara mba. Ma eleghị anya, ọ bụ ihe ezi uche dị na ya karị.”

Ọ dị mkpa ịmara na obodo ndị kwụụrụ onwe ha bụ akụkụ nke usoro zuru ụwa ọnụ taa. Vatican na Monaco bụ obodo ndị nwe obodo. Hamburg na Berlin bụ obodo bụkwa steeti. Singapore bụ ma eleghị anya ihe atụ kachasị mma nke mpaghara mpaghara ọgbara ọhụrụ n'ihi na n'ime afọ iri anọ na ise, gọọmentị Singapore ejirila mee ka obodo ukwu nwee ọganihu nke ọma site n'inwe mmasị siri ike na usoro iwu ziri ezi ime ya. Taa, ọ na-egosi ụdị steeti obodo nke mepụtara ọkwa obibi ndụ kachasị elu na Eshia maka ndị omenala dị iche iche. 65% nke ngụkọta ndị bi na ya nwere ohere ịntanetị yana ọ nwere akụ na ụba 20th kasị ukwuu n'ụwa yana GDP nke isii kachasị elu n'otu onye. Ọ rụpụtala nnukwu ihe ịga nke ọma ọhụrụ na atụmatụ akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ dị ka ogige ntụrụndụ eco na ugbo mepere emepe kwụ ọtọ, na-ahụkwa mịga mmefu ego mgbe niile, ma nwee 6th kachasị elu nkezi ndụ n'ụwa.  

N'ịbụ ndị na-enweghị njedebe site na steeti na gọọmenti etiti ma nwee ike ịzaghachi mkpa ụmụ amaala ya ozugbo, Singapore na-emepụta ohere maka obodo ndị dị ka New York, Chicago, London, Barcelona ma ọ bụ Toronto ịkwaga n'otu ụzọ ahụ. Obodo ndị nke narị afọ nke 21 nwere ike nwee onwe ha? Ka Singapore ọ̀ bụ ihe na-atọ ụtọ, nke e si n'oké esemokwu agbụrụ adọta ya ma mee ka o kwe omume nanị site n'àgwàetiti ya?

"Anyị na-amatawanye ka ha dị mkpa ma dị ịrịba ama na ndụ omenala anyị na ndụ mmekọrịta anyị na ndụ akụ na ụba anyị. Anyị kwesịrị itinyekwu uche na ha, mana echeghị m na ọkwa gọọmentị ọ bụla dị elu ga-ahapụ ha,” ka Prọfesọ Stren na-ekwu.

Ikekwe nke a bụ n'ihi na obodo ukwu dị ka Toronto ma ọ bụ Shanghai bụ ebe a na-ahụ maka etiti obodo na-akpa ike akụ na ụba. Ya mere, ọ na-eje ozi dị ka ngalaba bara uru, na-arụ ọrụ na nke bara uru nke mpaghara mba. Enweghị obodo ukwu a, ndị fọdụrụ na mpaghara, na ọbụna mba n'onwe ya, nwere ike ịghọ ihe fọdụrụ.