Kọleji ntuli aka: Ọ nwere ohere maka ọdịnihu?

Ntuli aka onye isi ala America na-eme kwa afọ anọ. Nsogbu ndị ọha na eze nwere na Ụlọ Akwụkwọ Electoral na-anọchi anya nke ukwuu - ọ nwere ike imetụta ntuli aka ndị ntuli aka, ntụkwasị obi ndị ntuli aka na gọọmentị, na okwukwe ndị ntuli aka na ọdịnihu nke obodo ha. 

America ejirila usoro ntuli aka dịka usoro iji họpụta onyeisi oche ya kemgbe ọtụtụ narị afọ, gịnị kpatara ọgba aghara ji na-adịbeghị anya megide usoro a maara nke ọma? Donald Trump enwetalarị oge onyeisiala maka afọ anọ na-abịa, mana enwere ọgba aghara na mberede na-agbagha usoro ahọpụtara ya, yana ndị ọzọ na-azọ ọkwa onyeisiala n'oge gara aga. Kedu ihe kpatara ndị ntuli aka America ji na-ekwu okwu na-adịghị agwụ agwụ banyere iwepụ Ụlọ Akwụkwọ Electoral nke ọ na-eji, na nkwubi okwu a ga-enwe ike ime mgbanwe maka ntuli aka na-abịa?

Ntuli aka onye isi ala na-esote agaghị eme ruo Nọvemba 2020. Nke a bụ ogologo oge maka ụmụ amaala na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-alụ ọgụ iji kagbuo kọleji ntuli aka. Mgbalị na nzọụkwụ ndị metụtara ntuli aka na-eme ka ha nupụ isi megide iwu a na-amalite ugbu a, ha ga-anọgide na-emetụta ụwa ndọrọ ndọrọ ọchịchị ruo mgbe ntuli aka ọzọ na 2020 na gafere.

Otu kọleji ntuli aka si arụ ọrụ

N'ụlọ akwụkwọ ntuli aka, a na-ekenye steeti ọ bụla nke ya ọnụọgụ ntuli aka nke onwe, nke a na-ekpebi site na ọnụ ọgụgụ ndị bi na steeti ahụ. Na nke a, obere steeti, dịka ọmụmaatụ, Hawaii na votu ntuli aka 4, nwere votu dị ole na ole karịa steeti nwere ọnụ ọgụgụ buru ibu, dị ka California na votu 55.

Tupu emee ntuli aka, ndị ntuli aka, ma ọ bụ ndị nnọchiteanya ntuli aka, ndị otu ọ bụla na-ahọrọ. Ozugbo ndị ntuli aka rutere na ntuli aka, ha na-ahọpụta onye ha chọrọ ka ndị ntuli aka ịtụ vootu n'aha steeti ha.

Ịgbagwoju anya nke usoro a naanị ezuola igbochi ndị ntuli aka ịkwado ya nke ọma. O siri ike ịghọta, ma nye ọtụtụ ndị, ọ na-esiri ndị ntuli aka ike ịnakwere na ọ bụghị ha bụ ndị na-eme ntuli aka ha ozugbo. 

Mmetụta nke mmegbu

Mgbe akara ahịhịa na ihe a na-anụ na TV na-agba ụmụ amaala ume ịtụ vootu, ndị ntuli aka a nwere ọnọdụ ikwere na ụkpụrụ ha dị mkpa na ntuli aka chọrọ echiche ha iji mee mkpebi na onye ga-eme ntuli aka. Ka ndị ntuli aka na-ahọrọ onye ha ga-akwado, ha nwere olile anya na onye ndoro-ndoro ochichi ahụ nwere ike mezuo ọchịchọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha ma nyere ha aka inwe olileanya maka ọdịnihu. 

Mgbe Electoral College chere na onye mmeri bụ onye ndoro-ndoro nke na-enwetaghị ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke votu a ma ama, ndị ntuli aka na-eche na votu ha mebiri emebi ma na-ele kọleji ntuli aka anya dị ka ụzọ na-adịghị mma isi họrọ onyeisi oche. Ndị na-eme ntuli aka na-eche na usoro dị n'ime ụlọ akwụkwọ ntuli aka na-ekpebi onye isi ala, ọ bụghị echiche ndị na-ewu ewu nke ndị na-eme ntuli aka n'onwe ha.

Nsonaazụ esemokwu nke ntuli aka onye isi ala nke Nọvemba 2016 gosipụtara ụkpụrụ a. N'agbanyeghị Donald Trump na-anata votu dị 631,000 karịa Clinton, o jisiri ike nweta ọchịchị onye isi ala, ebe ọ nwetara ọtụtụ ntuli aka ntuli aka. 

Ihe omume gara aga

Nọvemba 2016 abụghị ntuli aka mbụ nke America nke onye isi ala na-achịkọtaghị ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ntuli aka ntuli aka na nke ọha. O mere ugboro atọ na 1800, ma n'oge na-adịbeghị anya, Nọvemba 2000 nwekwara ntuli aka na-ese okwu mgbe George W. Bush kwadoro ntuli aka ahụ na ntuli aka ndị ọzọ, ma onye iro ya, Al Gore, meriri votu a ma ama.

Nye ọtụtụ ndị ntuli aka, ntuli aka nke Nọvemba 2016 bụ akụkọ ihe mere eme na-emeghachi onwe ya, n'ihi na emebeghị usoro iji gbochie ihe mere na ntuli aka Bush-Gore ka ọ ghara ime ọzọ. Ọtụtụ malitere inwe mmetụta na ha enweghị ikike n'ikike ịtụ vootu ma na-enwe obi abụọ ma votu ha nwere mmetụta dị ukwuu n'itinye aka na mkpebi onye isi ala. Kama nke ahụ, nsonaazụ a kpaliri ọha mmadụ ịtụle atụmatụ ọhụrụ iji votu na ndị isi ala n'ọdịnihu. 

Ọtụtụ ndị America na-achọzi iwepụta mgbanwe na-adịgide adịgide n'otu mba ahụ si eme ntuli aka ya maka onye isi ala, na-ebelata ohere nke a ga-eme ọzọ n'ọdịnihu. Ọ bụ ezie na ọ nweghị ihe ịga nke ọma na-agafe ma na-eme ya, ndị ntuli aka na-egosi nnọgidesi ike n'ịkwado mgbanwe tupu ntuli aka onye isi ala na-esote na 2020.

Ihe ịma aka na sistemụ

Ụlọ akwụkwọ ntuli aka anọwo na-egwu kemgbe Mgbakọ Iwu. Ebe ọ bụ na e hibere usoro a n'ime mmezigharị iwu, ọ ga-adị mkpa ka e megharịa mmezi ọzọ iji gbanwee ma ọ bụ kagbuo kọleji ntuli aka. Ịgafe, ịgbanwe, ma ọ bụ imebi mgbanwe nwere ike ịbụ usoro na-agwụ ike, ebe ọ dabere na nkwado n'etiti onyeisi oche na Congress.

Ndị otu Congress agbaalalarị ibute mgbanwe n'usoro ịtụ vootu. Onye nnochite anya Steve Cohen (D-TN) gbara ume na votu a ma ama bụ ụzọ siri ike iji hụ na ndị mmadụ n'otu n'otu na-ekwe nkwa votu onye ọ bụla ga-anọchi anya ha, na-agba ume na "Ụlọ akwụkwọ ntuli aka bụ usoro ochie nke e hibere iji gbochie ụmụ amaala ịhọpụta onye isi ala anyị ozugbo, ma echiche ahụ megidere nghọta anyị banyere ọchịchị onye kwuo uche ya.".

Senator Barbara Boxer (D-CA) ewepụtala iwu maka ịlụ ọgụ maka votu a ma ama iji chọpụta nsonaazụ ntuli aka na kọleji Electoral, na-ekwupụta na "Nke a bụ naanị ụlọ ọrụ dị n'ala ebe ị nwere ike nweta ọtụtụ votu ma ka na-efunahụ onyeisi oche. Ụlọ ọrụ Electoral College bụ usoro oge ochie, usoro ọchịchị onye kwuo uche ya nke na-adịghị egosipụta ọha mmadụ nke oge a, ọ kwesịrị ịgbanwe ozugbo."

Ndị ntuli aka na-enwe mmetụta yiri nke ahụ. Ntuli aka na gallup.com na-egosi ka mmadụ isii n'ime ndị America 6 ga-esi ahọrọ votu a ma ama karịa kọleji Electoral. Emere na 10, nyocha a dekọtara echiche ọha naanị otu afọ ka ntuli aka onye isi ala 2013 gachara. 

Ndị ndọrọndọrọ ọchịchị na ndị ntụli aka na-agbakọ aka obere oge ka ntuli aka ahụ mechara wee kwupụta echiche ha n'anya ọha.

Ụfọdụ atụgharịala n'Ịntanet iji kwado nkwado, na-emepụta arịrịọ ịntanetị ka a na-ekesa site n'aka onye ọzọ, na mbinye aka electronic na-anọchite anya nkwado mmadụ. Enwere arịrịọ ugbu a na MoveOn.org nwere ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 550,000 mbinye aka, nke onye ode akwụkwọ mkpesa Michael Baer kwuru na ebumnuche ya bụ ime.  “megharia akwụkwọ iwu iji kagbuo kọleji ntuli aka. Mee ntuli aka onye isi ala dabere na ntuli aka ọha”. Enwere arịrịọ ọzọ na DailyKos.com yana ihe ruru mmadụ 800,000 na-akwado votu a ma ama bụ ihe na-ekpebi.

Mmetụta enwere ike 

Ọ bụ ezie na ụfọdụ na-eche na Ụlọ Akwụkwọ Electoral na-emebi ike nke votu a ma ama, e nwere ezughị okè ndị ọzọ n'ime usoro a nke na-eme ka ọ ghara ịdị na-ewu ewu. 

Nke a bụ ntuli aka mbụ nke m nwetara afọ ndụ chọrọ ịtụ vootu. M na-amakarị ihe kọleji ntuli aka bụ, mana ebe ọ bụ na emebeghị m ntuli aka mbụ, enwebeghị m mmetụta siri ike maka ya ma ọ bụ megide ya. 

Anọ m na-eme ntuli aka n'ime abalị, naanị oge ọtụtụ ụmụ akwụkwọ ndị ọzọ na-arụsi ọrụ ike nwekwara ike ịga ntuli aka. Anụrụ m ka ụfọdụ ndị ọgbọ m nọ n'azụ m na-ekwu na ha chere na ntuli aka ha, n'oge a, ọ dịchaghị mkpa. Dịka steeti New York anyị na-eme ntuli aka maka onye ndoro-ndoro ochichi Democratic, ndị ọgbọ m mere mkpesa na ha buru amụma na ntuli aka nkeji ikpeazụ anyị ga-adị ntakịrị. Ha na-akwa akwa na a tụrụ ọtụtụ votu New York ugbu a, ebe ọ bụ na Electoral College na-amachi steeti ọ bụla na ọnụọgụ ntuli aka ya, oge abalị eruola ka ntuli aka anyị tinye aka ma ọ bụ gbanwee nsonaazụ ya.

Ntuli aka nke New York ka ga-emeghe maka ọkara elekere ọzọ n'oge ahụ, mana ọ bụ eziokwu- Electoral College na-enye ndị na-eme ntuli aka elu- ozugbo a tụrụ vootu zuru oke, steeti ahụ ekpebiela ndị ntuli aka ya ga-eme ntuli aka, yana ndị fọdụrụnụ. votu a na-abata bụ obere ihe. Agbanyeghị, ntuli aka na-arụ ọrụ ruo oge ekpebiela na mbụ, na-abụkarị elekere itoolu nke abalị, nke pụtara na ndị mmadụ nwere ike ịga n'ihu ịtụ vootu ma steeti ekpebielarị onye ndoro-ndoro ochichi nke ndị ntuli aka ya ga-akwado.

Ọ bụrụ na ụkpụrụ a na-emetụta obere ìgwè ụmụ akwụkwọ kọleji, ọ na-emetụtakwa nnukwu ìgwè - obodo, obodo na steeti jupụtara na ntuli aka ndị nwere mmetụta otu ahụ. Mgbe ndị mmadụ matara na enwere ike ịtụle ntuli aka ha nke ọma maka mkpebi onye isi ala, ha nwere ọnọdụ ikwere na votu ha enweghị mmasị ma nwee nkụda mmụọ ịme ntuli aka na ntuli aka n'ọdịnihu.